Otizm, birçok derin gelişimsel bozuklukları nitelemek amacı ile kullanılan ortak bir terimdir. Tam adı otizm spektrum bozukluklarıdır. Otizm, üç ana türü içermektedir:
- Erken çocukluk otizmi
- Asperger Sendromu
- Atipik otizm
Otizmin görünümü, büyük ölçüde bozukluğun şekline ve ciddiyetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bazı hastalar, günlük yaşamları üzerinde çok az etkisi olan, yalnızca hafif otizm geçirir. Diğer hastalar ise sakatlıkların görüldüğü, ciddi bir otizm rahatsızlığı yaşar.
Tüm bunlardan ayrı olarak, otizm görülen kişilerde zeka ve dil becerileri çok farklıdır. Otistik insanların büyük bir kısmı zihinsel olarak kısıtlanmıştır, ancak otizm hastası olup normal ve hatta çok yetenekli insanlar da vardır. Bazı durumlarda, otizmin farklı biçimleri de birbirine akış içerisinde gelişir.
Otizm Belirtileri
Otizmin semptomları, genellikle bir çocuk 3 yaşına gelmeden önce ortaya çıkar. Bazı insanlar doğum anından itibaren belirti göstermektedir.
Otizmin yaygın belirtileri şunları içerir:
- Göz teması eksikliği
- Belirli konulara dar ilgi alanı veya yoğun ilgi
- Kelimeleri veya cümleleri tekrar etmek, ileri geri sallanmak veya bir kolu tekrar tekrar çevirmek
- Diğer insanlara sıradan gelen seslere, dokunuşlara, kokulara veya görüntülere karşı yüksek hassasiyet
- Başkalarına bakmamak veya dinlememek
- Başka biri onları işaret ettiğinde eşyalara bakmamak
- Kucaklanmak veya kucaklanmak istememek
- Konuşmayı, jestleri, yüz ifadelerini veya ses tonunu anlama ya da kullanma sorunları
- Şarkı söyleyen, düz veya robotik bir sesle konuşmak
- Rutin değişikliklere uyum sağlamada sorun
Otizmi olan bazı çocuklar nöbet geçirebilir; ancak nöbet, ergenlik dönemine kadar başlamayabilir.
Otizm Nedenleri ve Risk Faktörleri
Otizmin gelişmesinde çeşitli faktörler rol oynamaktadır.
Genetik Nedenler
Uzmanlar, otistik bozuklukların öncelikle genetik yapıdaki değişikliklerden kaynaklandığını varsayıyorlar. İkiz ve kardeş çalışmaları, bu teoriyi desteklemektedir. Örneğin; otistik çocukların kardeşlerinin, otistik bir bozukluğa yakalanma olasılığı 50 kat daha fazladır.
Tek yumurta ikizlerinde, incelenen vakaların %90’ında her iki çocuk da otistikti. Bununla birlikte, dizigot ikizlerle, ikinci kardeş de vakaların sadece %23’ünde otizm geliştirmiştir.
Bazı genetik değişiklikler, otizmin gelişiminde rol oynar. Otistik insanların %10 ila 15’inde, örnek olarak; “kırılgan X kromozomu ” tespit edilebilir. X kromozomundaki genetik bir değişiklik, bilişsel bir bozukluğun nedenidir.
Beyin Gelişimi
Şimdiye kadar araştırmacılar, beyinde otizme özgü herhangi bir değişikliği tespit edemediler. Bununla birlikte, beynin sosyal ve iletişim becerilerinden sorumlu olan bölümlerinde anormallikler bulundu. Otizmin bir sonucu olarak mı ortaya çıktıkları yoksa semptomlara mı neden oldukları hala belirsizdir.
Otistik çocukların beyin gelişimi, muhtemelen rahimde bozulma göstermektedir. Daha sonrasında ise normal beyin gelişimi etkilenmiştir. Örneğin; otistik çocuklar, yaşamlarının ilk birkaç yılında beynin daha büyük bir arka bölümüne ve daha geniş bir baş çevresine sahiptir. Bu durum, beyindeki ağa etki etmektedir.
Rahatsız Beyin Kimyası
Otizm spektrum bozukluğu olan kişilerde, genellikle haberci madde olan serotonin ve dopamin seviyeleri daha yüksektir. Doktorlar, otizm tedavisinde bu gerçekten yararlanır; depresyona da yardımcı olan, sözde serotonin geri alım inhibitörleri kullanılır.
Otizm Tedavi Yöntemleri
Çocuğunuza resmi olarak otizm spektrum bozukluğu teşhisi konmamış olsa bile, yine de belirli tedavilerden faydalanabilir. Engelli Bireyler Eğitim Yasası (IDEA), bu tedavileri, gelişimsel sorunlar açısından risk altında olabilecek 3 yaşın altındaki çocuklar için mümkün kılar.
Çocuğunuzun otizm hastalığı için kullanılan tedavi türü, bireysel ihtiyaçlarına göre farklılık gösterebilmektedir. Otizm, bir spektrum bozukluğu olduğu için ve ona sahip olan her çocuk benzersiz olduğundan, çeşitli tedavi yöntemleri vardır.
Konuşma ve davranışı iyileştirmek için farklı türden terapiler ve bazen otizmle ilgili herhangi bir tıbbi durumu yönetmeye yardımcı olacak ilaçlar içerebilirler.
Çocuğunuza en fazla yarar sağlayacak tedaviler, durumlarına ve ihtiyaçlarına göre farklılık gösterir, fakat unutulmamalıdır ki, amaç aynıdır. Semptomlarını azaltmak ve öğrenmesini ve gelişimini iyileştirmek, esas alınır.
Resim Değişimi İletişim Sistemi (PECS), bir görsel temelli tedavidir, ancak resim kartları yerine semboller kullanılır. Çocuğunuz, özel semboller aracılığıyla soru sormayı ve iletişim kurmayı öğrenir.
