Ali Çandır değerlendirdi: Ekim ayında tarımsal girdi maliyetleri ortalamanın altında arttı
Antalya Ticaret Borsası ve Antalya Tarım Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Ekim ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirdi. Çandır, verilerin aylık ve yıllık bazda uzun dönem ortalamalarının altında gerçekleştiğini ve Ekim ayında üretici lehine bir tablo oluştuğunu ifade etti.
Genel endeks verileri ve karşılaştırmalar
Çandır'a göre Tarım-GFE'nin Ekim ayı aylık artışı %2,04 olarak ilan edildi. Bu rakam, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından bu yana Ekim ayları ortalaması olan %2,31'in yaklaşık %15 altında gerçekleşti. Yıllık artış ise %33,66 olarak kaydedildi ve bu oran da son 10 yılın Ekim ayları ortalaması olan %34,22'nin altında kaldı.
Çandır, aylık girdi fiyatlarının son beş ayda yükseliş gösterdiğini ancak Ekim ayında bu yükselişin uzun dönem ortalamasının altında gerçekleştiğini belirtti. Yıllık bazda ise son yedi ayda Ağustos hariç artış eğilimi sürmüş, Ekim ayında yıllık artış da ortalamanın altında kalmıştır.
Alt kalemlerdeki değişimler
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık %2,12 ve yıllık %34,79 artış görüldü. Çandır, bu rakamların Ekim ayları itibariyle 2022 sonrası en yüksek seviyeler arasında olduğunu belirtti.
Aylık değişimler: tohum %4,71, enerji %0,09, gübre %-0,60, ilaç %2,26, veteriner hizmetleri %5,61, yem %3,19, diğer %0,51.
Yıllık değişimler: tohum %36,86, enerji %22,30, gübre %47,39, ilaç %18,91, veteriner hizmetleri %64,33, yem %35,53, diğer %38,69.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık %1,57 ve yıllık %27,19 artış ilan edildi.
Üretici fiyatları, yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonları
TÜİK'in açıkladığı Tarım-ÜFE verilerine göre Ekim ayında üretici fiyat endeksi aylık %4,00 yükseldi; bu oran 10 yıllık Ekim ortalaması olan %2,56'nın üzerindedir. Yıllık artış %45,40 olarak kaydedildi ve 10 yıllık Ekim ortalaması olan %25,29'un çok üzerindedir.
Çandır, son bir yıllık eğilimin genel olarak üretici aleyhine olduğunu, ancak Mayıs, Haziran, Eylül ve Ekim aylarında üretici lehine gerçekleşmeler olduğunu vurguladı. Ayrıca yurtdışı üretici enflasyonu (YD-ÜFE) Ekim'de aylık %0,90 ve yıllık %28,75 artarken, yurtiçi üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) aylık %1,63 ve yıllık %27,00 artış gösterdi.
Üretici düzeyindeki gıda kalemi Ekim ayında aylık %2,87 ve yıllık %35,73 artış kaydetti. Bu durum, Ekim ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun tarımdan daha yüksek seyrettiğine işaret etmektedir.
Manşet enflasyon, tüketici tarafı ve makasın daralması
Çandır, Tüketici Fiyat Endeksi'nin (TÜFE) Ekim ayında aylık %2,55 ve yıllık %32,87 arttığını hatırlattı. Son 20 yıllık Ekim ortalamaları aylık %2,24 ve yıllık %18,53 olduğundan manşet enflasyonun halen yüksek seyrettiği vurgulandı.
Tüketici gıda enflasyonu Ekim'de aylık %3,41 ve yıllık %34,87; işlenmemiş gıda enflasyonu aylık %4,52 ve yıllık %34,66; yaş meyve-sebze enflasyonu ise aylık %5,49 ve yıllık %35,84 olarak ilan edildi.
Çandır, bu rakamların üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyon ile tüketici enflasyonu arasında yakınsama olduğunu gösterdiğini belirtti. Ekim ayında tarımsal girdi maliyet artışı yıllık %33,66 iken, tarım üretici fiyat artışı yıllık %45,40 ve tüketici fiyat artışı yıllık %32,87 düzeyinde gerçekleşmiştir. Sonuç olarak Ekim ayında tarımsal üreticiler aylıkta ve yıllıkta lehte rakamlarla karşılaşmıştır.
ANTALYA TİCARET BORSASI VE ANTALYA TARIM KONSEYİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI ALİ ÇANDIR
