ABD federal hükümeti kapandı
Federal hükümet, Kongre'nin yeni mali yıl öncesinde geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle salı gece yarısı itibarıyla kapandı. 2025 mali yılı sona ererken, hükümete finansman sağlayacak bütçe üzerinde anlaşma sağlanamadı.
Ne oldu?
Temel neden, Senato'da hem Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin sunduğu geçici bütçe tasarılarının onay alamaması oldu. Demokratların desteklediği tasarı, hükümete finansman sağlanmasının yanı sıra yaklaşık 1 trilyon dolarlık sağlık hizmetleri düzenlemesini içerirken Senato tarafından reddedildi. Cumhuriyetçilerin tasarısı ise yeniden oylamaya sunulsa da gerekli oy sayısına ulaşamadı.
ABD Temsilciler Meclisi, 19 Eylül tarihinde federal hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlayacak bir geçici bütçe tasarısını onaylamıştı; ancak Senato, Cumhuriyetçilerin sunduğu tasarıya onay vermedi ve sonuçta finansman sağlanamadı.
Kapanmanın kapsamı ve kısa vadeli etkileri
Amerikan kanunlarına göre Kongre, mali yıl için (1 Ekim-30 Eylül) bütçeyi onaylayamazsa, harcama yetkisi geçici bütçelerle kapatılmalı. Geçici bütçe kabul edilemediği dönemlerde federal hükümet, harcama yetkisini kaybederek temel hizmetler dışındaki faaliyetlere ara veriyor.
Bu süreçte "temel olmayan" hizmetlerde görevli kamu çalışanları ücretsiz izne çıkarılırken, ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishaneler gibi kritik görevlerdeki personel çalışmaya devam ediyor. Ancak kapanma süresince bu çalışanların maaşlarının genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar ödenmediği belirtiliyor.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), kapanma halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceğini tahmin ediyor; bu, hizmet kesintileri ve kamu çalışanları üzerindeki ekonomik etkiler açısından önemli bir gösterge.
Siyasi dinamikler
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını ve Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ederken, Cumhuriyetçiler mevcut harcama düzeylerinde değişiklik içermeyen bir geçici bütçe tasarısında ısrar etti. Bu görüş ayrılığı, Kongre'de uzlaşının sağlanamamasına yol açtı.
ABD Başkanı Donald Trump, salı günü yaptığı açıklamada federal hükümetin muhtemelen kapanacağını ve bunun çok sayıda çalışanın işten çıkarılmasına yol açabileceğini ifade etti.
Tarihi bağlam
Sorumlu Federal Bütçe Komitesi verilerine göre, 1981'den bu yana üç gün veya daha kısa süreli 10 kapanma yaşanırken, federal hükümetin operasyonlarını ciddi şekilde etkileyen 4 uzun süreli kapanma oldu. Ülkede en son, Trump'ın ilk başkanlık döneminde gerçekleşen ve Aralık 2018'de başlayıp Ocak 2019'da sona eren 35 günlük kapanma kayda geçmişti; bu, ABD tarihinin en uzun süreli hükümet kapanması olarak yer aldı.
Sonuç
Hükümetin yeniden faaliyetlere başlaması için Kongre'nin bir geçici bütçe ya da kalıcı bir bütçe tasarısı üzerinde anlaşması gerekiyor. Anlaşma sağlanana kadar, kamu hizmetlerinde kesintiler ve ücretsiz izne çıkarılmalar gibi etkiler devam edecek.
