Yücel Çakmaklı memleketinde anıldı
Afyonkarahisar Valiliğinin ev sahipliğinde ve Anadolu Kültür ve Sanat Meclisi Derneği tarafından düzenlenen Büyük Taarruz 4. Uluslararası Kısa Film Festivali kapsamında yönetmen Yücel Çakmaklı'nın sineması, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sinema Televizyon Bölümü atölyelerinde gerçekleştirilen bir söyleşiyle ele alındı.
Söyleşide öne çıkanlar
Söyleşiye katılan yazar Mahmut Bıyıklı, akademisyen Burhanettin Güneş ve kültür sanat habercisi Bünyamin Yılmaz, Çakmaklı'nın Türk sinemasındaki özgün yerini, sinema üretimindeki zorlukları ve bıraktığı etkiyi değerlendirdi.
Mahmut Bıyıklı'nın değerlendirmesi
Bıyıklı, Bolvadinli yönetmeni memleketinde konuşmanın önemine dikkat çekerek, bir insanın hikayesinin bir ülkenin hikayesi olduğunu söyledi. Bıyıklı'nın vurguları arasında "Yücel Çakmaklı öncü bir şahsiyet" ve yönetmenin kendi çağında akım başlatan nadir isimlerden biri olduğu yer aldı.
Bıyıklı'nın ifadeleri: "Yücel Çakmaklı öncü bir şahsiyet. Çok yönetmen vardır ama hikayesi bu kadar derinlikli ve kendi çağında akım başlatan ve o akımda ısrar eden, hayatının sonuna kadar bu idealde yürüyen çok insan yoktur."
Çakmaklı'yı sinemanın "serdengeçti"si olarak tanımlayan Bıyıklı, yönetmenin kendisinden önce açılmış bir yolda yürümeyip yol açtığını, karşılaştığı engellere rağmen ısrarla ilerlediğini vurguladı: "Çünkü Yücel Çakmaklı kendisinden önce açılmış bir yolda yürümüyor. Kendisi yol açıyor. O açtığı yolda da kavgaya, büyük engellere rağmen yürüyüşünü inatla sürdürüyor. O yüzden Yücel Çakmaklı bizim sinemamızda ayrı bir yerde duruyor. Yücel Çakmaklı, 'milli sinema' diye bir akım başlatıyor."
Bıyıklı, Çakmaklı'nın aile ortamının ve çocukluğunun sinema söylemini nasıl şekillendirdiğini anlattı: dedesinin tasavvufi hikayeleri, anne tarafının Milli Mücadele bağları ve erken yaşta yaşanan yoklukların sanatçı kimliğini beslemesi. Bıyıklı, Çakmaklı'nın çocukken kendine verdiği sözü aktardı: "Bir gün dedemin anlattığı bu muhteşem hikayeleri beyaz perdeye aktaracağım."
Burhanettin Güneş: "Milli sinema" söylemi
Akademisyen Burhanettin Güneş, "milli sinema"nın çıkış noktası olarak kimliği çok yönlü biçimde yansıtabilen bir sinema dilinin kurulması gerektiğini söyledi. Güneş, Çakmaklı'nın İstanbul'da sinemalarla kurduğu ilişkiler, sinema eleştirilerini ve dergileri takip etmesinin bu düşünceyi beslediğini belirtti ve 1961-1962'de "milli sinema ihtiyacı" fikrinin oluştuğunu aktardı.
Güneş'in değerlendirmesi: "Milli sinema varlıktaki birliğin izini sürmek iddiasındadır. Birliği ayırmak yerine ayrı olanı birleştirmeyi hedefler. Ayrılıklarımızı ayrışma unsuru olarak görmeyip, varlığın yansımaları olarak değerlendirmektedir. Dolayısıyla gösteri çağında, milli kelimesi kollarını açtığında tüm farklılıkları kucaklayan bir anlama bürünmelidir. Bu toprağın türküsünü söyleyen, derdiyle dertlenen herkesin kendine yer bulacağı bir zemine dönüşmelidir."
Bünyamin Yılmaz'ın anekdotları ve Çakmaklı'nın üç dokunuşu
Bünyamin Yılmaz, Çakmaklı'nın Türk sinema ve dizi dünyasına yaptığı üç temel katkıyı öne çıkardı: Yeşilçam star sistemine farklı bir içerik sunması, yakın tarih anlatılarında kökleri ve maneviyatı öne çıkaran yaklaşımı ve yakın tarihi doğru okumaya dönük çabası. Yılmaz, "Birleşen Yollar"ın Türkan Şoray ve İzzet Günay'la geniş kitlelere ulaşmasını ve "Kuruluş Osmancık" ile "Küçük Ağa" gibi yapımlarla tarihle yüzleşen anlatılar inşa edildiğini paylaştı.
Yılmaz'ın aktardığı bir anekdot: "Biliyor musun Anthony Quinn'i 'Kuruluş'ta Şeyh Edebali'yi oynaması için Yücel ikna etmişti." Yılmaz, bu girişimin ihtilal sonrasında TRT'de imza yetkisi olan kişinin ücret konusunda onay vermemesi nedeniyle gelişemediğini, Sümer Tilmaç'ın aktarımlarını hatırlatarak söyledi.
Kapanış
Söyleşi, katılımcıların sorularının yanıtlanmasının ardından sona erdi. Etkinlik, Yücel Çakmaklı'nın kişisel öyküsünün ve "milli sinema" tasavvurunun güncel tartışmalara nasıl kaynaklık ettiğini gözler önüne serdi.
Yönetmen Yücel Çakmaklı'nın sineması, Afyonkarahisar Valiliğinin ev sahipliğinde, Anadolu Kültür ve Sanat Meclisi Derneği tarafından düzenlenen "Büyük Taarruz 4. Uluslararası Kısa Film Festivali"nde ele alındı. Yazar Mahmut Bıyıklı, akademisyen Burhanettin Güneş ve kültür sanat habercisi Bünyamin Yılmaz, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sinema Televizyon Bölümü Atölyelerinde gerçekleştirilen söyleşide, usta yönetmenin Türk sinemasındaki özgün yeri üzerine tespitlerini paylaştı.
