TCMB'den 'Kart Kullanım Oranı ve Kartla Yapılan Harcamalar' Analizi
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) analizi, kartla harcama verileri üzerinden talep koşullarını değerlendirirken, kart kullanım oranındaki artışın etkisinin arındırılmasının önem taşıdığını belirtiyor. Analizde, kart kullanım tercihi etkisinden arındırıldığında harcamalardaki artışın daha ılımlı olduğu, bazı dönemsel ayrışmalar dışında bu düzeltilmiş harcama verisinin özel tüketimle uyumlu olduğu ifade ediliyor.
Yardımcı Ekonomistler ve Araştırma
TCMB yardımcı ekonomistleri Ece Taşan Özel ve Orhun Özel, araştırmacı Tahamuhammet Süleyman tarafından hazırlanan bu çalışma, TCMB’nin blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlandı. Analiz, kartla yapılan harcamaların yüksek frekanslı olması ve zamanlı bilgi sunması nedeniyle talep koşullarını izleme konusunda önemli bir araç olduğunu vurguluyor.
Özel Tüketim ve Kart Harcamaları
Analizde, kartla yapılan harcamaların gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki özel tüketim kalemiyle 2021 yılına kadar uyumlu seyrettiği, ancak son yıllarda bu harcamaların özel tüketim seyrinden ayrıştığı belirtiliyor. Bu ayrışmanın, kartla yapılan harcamalardaki artışın yalnızca talep gelişmelerine değil, aynı zamanda tüketicilerin nakitten kartlı ödemeye yönelmesine bağlı olduğu ifade ediliyor.
Ödeme Tercihindeki Değişim
Bu çalışma, kartla harcama oranı serisi oluşturarak kartla yapılan harcamalar verisinden ödeme tercihlerindeki değişimleri dışlayarak daha sağlıklı bir talep göstergesi elde etmenin amaçlandığını bildiriyor. Analiz, kartla yapılan harcamaların son dönemde hızlı bir şekilde arttığını ve bu artışın hem talep dinamiklerinden hem de geleneksel nakit ödeme yönteminden karta geçişten kaynaklandığını vurguluyor.
Dijitalleşme ve Enflasyonun Rolü
Dijitalleşme ve temassız ödeme sistemlerinin yaygınlaşması gibi teknolojik gelişmelerin yanı sıra, artan enflasyon gibi faktörlerin nakit taşımayı daha maliyetli hale getirdiği kaydediliyor. Bu bağlamda, kartlı harcamalar verilerinin talep koşullarını değerlendirirken kart kullanım oranındaki artışın etkisinin arındırılması gerektiği belirtiliyor.
Akaryakıt Sektörü Üzerine Hesaplamalar
Analizde, akaryakıt sektörünün kart kullanım oranını hesaplamak için önemli bir referans sunduğu ifade ediliyor. Kartla yapılan akaryakıt harcamalarının toplam akaryakıt satışlarına oranlanarak sektöre özgü bir kart kullanım oranı hesaplanıyor. 2021 yılından itibaren bu oranda gözlemlenen artış, diğer sektörlerde de benzer bir eğilim olabileceğini düşündürüyor.
Sonuç ve Değerlendirme
Sonuç olarak, kartla yapılan harcamaların talep dinamiklerini izlemek için değerli bir gösterge olduğu, ancak özellikle parasal sıkılaşma sonrası daha ılımlı bir artış gösterdiği sonucuna varılıyor. TCMB, kartla harcamaların talep koşullarını değerlendirirken kart kullanım oranındaki artışın etkisinin arındırılması gerektiğini vurguluyor.
