Suudi Arabistan, Yap-İşlet-Devret Deneyimli Türk Şirketlerine Yatırım Fırsatı Sunuyor
YUNUS TÜRK - Kamu Özel Sektör İş Birliği Araştırma Merkezi (KÖİ) Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Vural Aydın, Suudi Arabistan pazarının önümüzdeki 10–15 yılda önemli bir altyapı yatırım stoğu ve fırsatlar yaratacağını, yap-işlet-devret (KÖİ) deneyimine sahip Türk şirketlerinin bu gelişmeleri göz ardı etmemesi gerektiğini belirtti.
NCP'deki rol ve planlama
Aydın, Suudi Arabistan Ulusal Özelleştirme ve Kamu Özel Sektör İş Birliği Merkezi Danışma Kurulu (The National Center for Privatization and PPP Advisory Board - NCP) hakkında bilgi vererek merkezin 2017'de kurulduğunu ve altyapı yatırımları ile özelleştirme projelerini koordine etme görevi bulunduğunu söyledi. 2023'te oluşturulan uluslararası danışman heyetinde görev aldığını ve 2027'ye kadar bu görevini sürdüreceğini aktardı.
Aydın, NCP çatısı altında önümüzdeki dönem için altyapı yatırımlarının planlaması, projelerin yürütülmesi, yabancı yatırımcının çekilmesi ve Türk şirketlerinin Suudi Arabistan'da daha fazla nasıl rol alabileceğine ilişkin tartışmaların yürütüldüğünü vurguladı.
Neom ve kapsamlı altyapı dönüşümü
Aydın, Neom projesinin Suudi Arabistan'da başlatılan kapsamlı kalkınma hamlesinin merkezinde yer aldığını ve bu dönüşümün stadyumlar, hızlı tren, yeni havalimanları, su tesisleri yenilemeleri, oteller, köprüler ve yolları kapsadığını söyledi. Neom'un hem ticari hem de turistik bir çekim merkezi oluşturduğunu ve ülkenin altyapı yatırımlarını küresel düzeyde görünür kıldığını belirtti.
Aydın ayrıca Neom için zikredilen 500 milyar dolarlık yatırım tutarının bir projeksiyon olduğunu, bunun tamamının kamu bütçesiyle karşılanmasının mümkün olmadığını ve özel sektör katkısının, KÖİ modellerinin bu projeksiyonda önemli bir yer tutacağını ifade etti.
Türk şirketleri için somut fırsatlar
Aydın, Türk şirketlerinin son 15 yılda edindiği yap-işlet-devret tecrübesini Suudi Arabistan'da etkin biçimde kullanabileceğini belirtti. Stadyumlardan su arıtma tesislerine, limanlardan turizm tesislerine kadar geniş bir alanda Türk firmalarının rolünü artırabileceğini söyledi.
Öne çıkan somut bir örnek olarak, Avrupa'daki stadyum projelerini gerçekleştiren önemli bir Türk şirketinin Suudi Arabistan'da yapılması planlanan 17 stadyum projesinden bir tanesi için gündeme geldiğini aktardı. Aydın, diğer stadyum projelerine Türk şirketlerinin ciddi şekilde başvurduğunu ve onlara rehberlik etmeye çalıştığını ekledi.
Türk firmalarının yaklaşık 15 yıllık deneyimle toplamda 100 milyar dolarlık KÖİ deneyimine ulaştığını ve Suudi Arabistan pazarında ayrıca 40 yıllık bir varlık geçmişlerinin bulunduğunu vurguladı. Bu tecrübelerin, Suudi Arabistan'daki altyapı projelerinde avantaj sağlayacağını belirtti.
İşletme dönemi avantajları ve riskler
Aydın, Türk şirketlerinin sadece inşaat değil, aynı zamanda işletme ve hizmet sunumu konularında da geliştirdikleri kabiliyetlerin Suudi Arabistan'da önemli fırsatlar doğurduğunu söyledi. İşletme aşamasına girildiğinde firmaların uzun dönemli varlık ve hizmet ihracı imkânı bulacağını ve bunun şirketlere 10–20 yıl hatta daha uzun dönemli fırsatlar sağladığını ifade etti.
Finansman ve garanti mekanizmalarına da değinen Aydın, bazı stratejik altyapı projelerinde devlet garantilerinin söz konusu olduğunu fakat havalimanı gibi projelerde bazılarında garanti sunulmayıp özel sektörün risk almasının beklendiğini belirterek Suudi Arabistan pazarının dikkatle incelenmesi gerektiğini söyledi.
Sonuç: Köprü kurma çabası
Aydın, Türk şirketlerinin uluslararası arenada biriktirdiği iş yapma ve entegrasyon kabiliyetleriyle Suudi Arabistan'ın sunduğu fırsat havuzunu bir araya getirebilecek bir köprü kurma çabasında olduklarını; önümüzdeki dönemde daha fazla Türk şirketinin Suudi Arabistan'da altyapı yatırımlarını üstleneceğini öngördüğünü belirtti.
Eyüp Vural Aydın bu bağlamda, yap-işlet-devret deneyimine sahip Türk şirketlerinin Suudi Arabistan'daki gelişmeleri takip etmelerinin önemine dikkat çekti.
