Pezeşkiyan: ŞİÖ daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya için somut adımlar atmalı
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Çin’in Tiencin kentinde düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) 25. Devlet Başkanları Konseyi Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, örgütün daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya oluşturmak için somut adımlar atması gerektiğini vurguladı.
Kriz yönetimi için dışişleri bakanlarından oluşan bir komite önerisi
Pezeşkiyan, bölgesel krizlerin yönetimi amacıyla dışişleri bakanlarından oluşan bir kriz komitesinin kurulmasını teklif etti. Bu komite, üye devletlerin egemenliğine yönelik ihlallerde hızlı müdahale edebilecek şekilde örgütlenmeli ve gerektiğinde derhal toplanma yetkisine sahip olmalıdır.
Pezeşkiyan, önerisini şu sözlerle ifade etti: "İran, uluslararası sistemin çok kutupluluğunun önemli sütunlarından biri olan Şanghay İşbirliği Örgütü'nün daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine daha elverişli bir dünya oluşturmak için somut adımlar atması gerektiğine inanmaktadır." Komitenin ayrıca örgütün entelektüel ve operasyonel kolu olarak uygun bir rol üstlenmesi, krizlere ilişkin operasyonel öneriler geliştirmesi ve bunların takibini sağlayacak mekanizmalar oluşturması gerektiği belirtildi.
Özellikle bir üyenin egemenliği ihlal edildiğinde, bu mekanizma derhal tepki vererek ilgili üyeyi çeşitli kanallar aracılığıyla desteklemeye çalışacaktır.
Mali işbirliğini güçlendirme önerileri
Pezeşkiyan, Batılı ülkelerin tek taraflı yaptırımlarının üye ülkelerin ekonomik ilişkilerine zarar verdiğini hatırlatarak, bu etkinin azaltılması için bir dizi finansal öneri sundu. Öneriler arasında ulusal para birimleriyle ödeme mekanizmalarının yaygınlaştırılması, dijital altyapıların kurulması ve çok taraflı para takas fonunun oluşturulması yer aldı.
İran ayrıca "ŞİÖ Özel Hesaplar" mekanizmasının güçlendirilmesini savundu; bu mekanizmanın, üye ülkeler arasındaki mali engelleri azaltarak ekonomik etkileşimi kolaylaştırması hedefleniyor.
Altyapı ve bölgesel işbirliği fırsatları
Pezeşkiyan, İran'ın jeopolitik konumunu kullanarak bölgesel işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu söyledi. Özellikle Hint Okyanusu kıyısındaki Çabahar Limanı’nın ulusal demiryolu ağına bağlanmasının, Çin ve Orta Asya ülkeleri ile Afganistan’ın erişimini artıracağına dikkat çekti.
Pezeşkiyan, ŞİÖ'nün on yıllık kalkınma stratejisinin altyapı, teknoloji, enerji ve dijital ekonomi gibi alanlarda işbirliğini artırmak için büyük fırsatlar sunduğunu belirtti.
Küresel yönetişim ve çok kutupluluk
İran Cumhurbaşkanı, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in küresel yönetişimde reform çağrısını desteklediklerini vurgulayarak, bu tür girişimlerin daha adil ve çok kutuplu bir dünya düzeni için önemli olduğunu söyledi.
Değerlendirme: Pezeşkiyan'ın önerileri, ŞİÖ içinde mali bağımsızlığı güçlendirmeyi ve krizlere hızlı, koordineli müdahale kapasitesi oluşturmayı amaçlıyor. Bu adımlar kabul edilirse, örgütün bölgesel istikrar ve ekonomik işbirliğini artırma hedeflerine katkı sağlaması beklenebilir.
