Küresel Elektrik Talebindeki Artış
Küresel elektrik talebinin bu yıl yüzde 3,3 artması bekleniyor. Bu artışla birlikte, kömürün elektrik üretimindeki payı yaklaşık 100 yıl sonra ilk kez yüzde 33'ün altına gerileyecek. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından yayımlanan 2025 Elektrik Piyasası Yarıyıl Raporu'na göre, dünya genelinde elektrik tüketiminin 2025 yılında güçlü bir artış göstermesi öngörülüyor. 2026'da ise elektrik tüketiminin 29 bin teravatsaatin üzerine çıkarak rekor kırması bekleniyor.
Talep Artışının Nedenleri
Sanayi üretimindeki artış, klima kullanımının yaygınlaşması, veri merkezlerinin büyümesi ve elektrifikasyon sürecinin hızlanması, bu talep artışının başlıca nedenleri arasında yer alıyor. Elektrik talebinin, toplam enerji talebine kıyasla 2025'te 2 kat daha hızlı artması bekleniyor.
Çin ve Hindistan'ın Rolü
Rapora göre, elektrik talebindeki artışın yüzde 60'ı Çin ve Hindistan kaynaklı olacak. Çin'de 2024'te yüzde 7 olan artışın, bu yıl yüzde 5'e gerilemesi bekleniyor ancak 2026'da yeniden hızlanarak yüzde 5,7'ye çıkacağı tahmin ediliyor. Hindistan'da ise geçen yıl yüzde 6 olan talep artışının, bu yıl yüzde 4 ve 2026'da ise yüzde 6,6 olacağı öngörülüyor.
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Artışı
Bu talebi karşılamak için elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payı hızla yükseliyor. Rüzgar ve güneşten elde edilen elektrik üretiminin 2024'te 4 bin teravatsaati geçtikten sonra, 2025'te 5 bin teravatsaati ve 2026'da ise 6 bin teravatsaati aşması bekleniyor. Güneş ve rüzgarın toplam üretimdeki payının, 2024'teki yüzde 15'ten 2025'te yüzde 17'ye, 2026'da ise yüzde 20'ye çıkması öngörülüyor. Bu iki kaynak, 2025'teki elektrik talep artışının yüzde 90'ından fazlasını karşılayacak.
Kömürün Düşüşü ve Emisyonlar
Yenilenebilir enerji kaynaklarındaki büyüme, kömürün tarihi ağırlığını azaltıyor. IEA'ya göre, bu yıl ya da en geç 2026'da yenilenebilir kaynaklardan yapılan elektrik üretimi, kömürü geçecek. Bu dönüm noktasının ardından kömürün küresel elektrik üretimindeki payı yüzde 33'ün altına inecek. 2024'te yüzde 1,3 artan küresel kömür üretimi, 2025'te yüzde 0,5 düşecek ve 2026'da ise yüzde 1,3 daralacak.
Emisyon tarafında ise elektrik sektöründen kaynaklanan karbondioksit emisyonlarının 2025'te yatay seyretmesi ve 2026'da yüzde 1'e yakın gerilemesi bekleniyor. IEA, kömürün gerileyen rolü karşısında, düşük emisyonlu üretimin entegrasyonu için daha esnek şebeke altyapısı, depolama çözümleri ve uygun piyasa düzenlemeleri gerektiğini vurguluyor. Bu süreçte, özellikle Almanya, Hollanda ve İspanya gibi ülkelerde artan negatif elektrik fiyatları ve yaşanan kesintiler, dönüşen elektrik sisteminde güvenilirlik ve esnekliğin önemini bir kez daha ortaya koyuyor.
