Kızılırmak Deltası’nda manda yetiştiriciliği markalaştırılıyor
Samsun’un doğal miraslarından Kızılırmak Deltası’nda hayata geçirilen "Mandadan Markaya" projesi, manda yetiştiriciliğini modern, sürdürülebilir ve katma değerli bir yapıya kavuşturmayı amaçlıyor. Proje, bölgedeki geleneksel üretimi akademik destekle markalaşma sürecine taşıyarak üreticilerin gelirlerinin artırılmasını hedefliyor.
Projenin kuruluşu, bütçesi ve süresi
Projenin yürütücülüğünü Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Kemal Ayan üstleniyor; eğitim danışmanlığını Doç. Dr. Bakiye Kılıç yapıyor. Koordinasyon görevi ise Ondokuzmayıs Yerel Eylem Grubu Derneği (OMYEGDER) Başkanı Tolga Eren tarafından sağlanacak. Projenin toplam bütçesi 60 bin dolar ve uygulama süresi 12 ay olarak planlandı.
Uygulama alanları ve teknik destek
Proje kapsamında Samsun’a özgü manda ürünlerinin coğrafi işaret süreci başlatılacak; böylece ürünlerin menşe ve kalite güvencesi sağlanması hedefleniyor. Ayrıca pazar araştırmaları, ambalaj tasarımı ve online satış kanalları ile ticari değer artırılacak. Üreticilere yönelik eğitim programlarında hijyenik sağımdan doğru yemlemeye, modern dölleme yönetiminden pazar hazırlığına kadar teknik konular ele alınacak.
Toplantı ve katılımcı açıklamaları
Projeyle ilgili bilgilendirme toplantısına Kızılırmak Deltası’ndaki manda üreticileri ile proje ortakları ve akademisyenler katıldı. Toplantıda Prof. Dr. Ali Kemal Ayan, şunları söyledi: "Mandadan Markaya projesi ilk olarak 2005 yılında Manda Sevdamız projesiyle başladı. Birleşmiş Milletlerin Küresel Çevre Fonu destekli bir projeydi. O projeden sonra geldiğimiz bu noktadan manda sürü sahiplerinin hem manda sayıları attı. Manda sütünden ve etinin yapılan ürünlerin çeşitlendirilmesi, pazar değerlerinin arttırılması ve marka yolcuklarının oluşturulmasıyla ilgili bir ihtiyaç ortaya çıktı. Bu ihtiyacı karşılamak için manda ile ilgili olan bütün kurumlar kuruluşların desteğiyle bu projeyi yürütmeye çalışıyoruz. Manda bu sulak alanların en önemli ekosistem mühendisleridir. Burada mandanın ekonomik öneminin yanında ekolojik bir önemi mevcuttur. Mandaya, manda üreticilerine, manda ürünlerini pazara taşıyan bir projedir".
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Küçük Ölçekli Projeler Türkiye Ulusal Koordinatörü Gökmen Argun ise projenin geçmiş destek projeleriyle ilişkilendirilmesine dikkat çekerek, "Türkiye’de 33 yılımız. 400 üzerinde proje destekledik. Samsun şu anda bizim odak alanımız. Burada 11 tane proje destekledik. Bunlardan 1 tanesi de ‘Mandadan Markaya’ projesidir. Geçmişte desteklediğimiz ‘Manda Sevdası’ projesinin ikinci kademesi gibi gözüküyor. Muazzam bir çalışmanın bu aşamaya gelmesi bizi çok heyecanlandırdı. Umut ediyorum manda gerçek anlamda hem Samsun için hem Kızılırmak Deltası’ndaki çeşitliliği tanıtmak için muazzam bir fırsat olur. Mandanın o güzel ürünlerini afiyetler içerisinde yeme fırsatı verir" dedi.
Üretici perspektifi: verim ve ıslah ihtiyacı
Samsun Damızlık Manda Yetiştiriciler Birliği Temsilcisi İsmail Metin, manda sayılarındaki değişime ve üretim sorunlarına dikkat çekti: "Samsun’da 2008 yılında kurulduğumuz yıllarda manda sayısı 7 bin adetti. Türkiye genelinde ise 30 bin adetti. Bakanlığımız ve üniversitemiz ile yapmış olduğumuz projelerle 2024 yılında 22 bine çıktı. Maalesef bu durum aşağıya inmeye başladı. Şu anda 19 bin manda varlığımız var. Bunların yegane sebeplerinden bir tanesi de ekonomik sıkıntılardır. Beslenme alanlarındaki yırtıcı hayvanlardan dolayı yüzde 10 yavru kaybımız var. Bu durum da manda sayısının artışını engelliyor. Markalaşma konusunda ise süt verimini arttırmamız gerekiyor. Bizim manda birliğimiz ıslah birliğidir. Türkiye genelinde 30 bin manda da ıslah projesi yürütüyoruz. Bunun 4 bin tanesi Samsun’dadır. İtalya, Türkiye’den dünyanın diğer illerinde aldığı mandaları 30 yılda ıslah etmiş. Bugün İtalya’nın süt ortalaması 9 kilodur. Önce süt ortalamasını yükseltmiş. Biz de 6 kilo bile olamadık".
Kırsalda istihdam ve toplumsal hedefler
Projenin önemli hedeflerinden biri kırsalda istihdamı artırmak; özellikle kadınlar ve gençler odak alınacak. Bu kapsamda 50 kadın ve genç üretici için özel eğitim, mentorluk ve destek bilgilendirmeleri planlanıyor. Engiz Kadın Girişimi Kooperatifi’nin katkılarıyla üretici örgütlenmesi ve kooperatifleşmenin güçlendirilmesi amaçlanıyor.
Beklenen ekonomik etki ve tanıtım çalışmaları
Proje sonunda manda ürünleri için güçlü ve tanınabilir bir marka kimliği oluşturulması hedefleniyor. Projenin tamamlanmasıyla bölge üreticilerinin toplam gelirinde yaklaşık 150 bin dolar artış sağlanması bekleniyor. Yerel festivaller, tadım etkinlikleri ve sosyal medya kampanyalarıyla manda ürünlerinin hem ekolojik değeri hem de sağlık açısından faydaları tanıtılacak.
Toplantı sunumları ve kapanış
Yetkililer projenin Kızılırmak Deltası’nda sürdürülebilir tarım ve hayvancılık için örnek bir model oluşturacağını belirtti. Toplantıda ayrıca OMÜ Yerel Eylem Grubu Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Tolga Erel, Bafra Doğa Koruma ve Milli Parklar Şefliğinde görevli Cengiz Akyüz, OMÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümünden Doç. Dr. Bakiye Kılıç Topuz da sunum yaptı. Toplantı, manda ürünlerinin sunumu ile sona erdi.
SAMSUN’UN DOĞAL MİRASLARINDAN BİRİ OLAN KIZILIRMAK DELTASI’NDA MANDA YETİŞTİRİCİLİĞİNİ MODERN, SÜRDÜRÜLEBİLİR VE KATMA DEĞERLİ BİR YAPIYA KAVUŞTURMAK AMACIYLA "MANDADAN MARKAYA" PROJESİ HAYATA GEÇİRİLİYOR. PROJE İLE BÖLGEDEKİ GELENEKSEL ÜRETİM, BİLİMSEL DESTEKLE MARKALAŞMA SÜRECİNE GİRECEK.
