UAEA'nın Kararı Üzerine İran Nükleer Faaliyetlerini Artırıyor
İran, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu'nda ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya öncülüğünde alınan aleyhte karar sonrasında nükleer faaliyetlerini hızlandıracak adımlar atma kararı aldı. Tahran yönetimi, UAEA'nın İran aleyhine aldığı bu kararın ardından güvenli bir bölgede yeni bir uranyum zenginleştirme tesisi kurma planlarını duyurdu.
Nükleer Silah Üretme Kapasitesi Endişeleri
İran, 2015 yılında yapılan nükleer anlaşmadan ABD'nin çekilmesi ve ardından gelen yaptırımlar nedeniyle nükleer faaliyetlerini hızlandırarak, nükleer silah üretebilecek kapasiteye erişme yolunda önemli adımlar attı. İran, nükleer silah üretme niyetinde olmadığını belirtse de bu durum Batılı ülkelerin endişelerini gidermekte yetersiz kaldı. Son alınan karar, İran'a Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) yükümlülüklerini ihlal etme suçlaması yöneltildiği ilk durum olarak kayıtlara geçti.
Yönetim Kurulu Kararının Ayrıntıları
35 üyeli yönetim kurulunun 19 üyesinin onayıyla kabul edilen kararda, konunun Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyine sevk edilmesi tehdidi de yer aldı. Bu durum, 2015 yılı nükleer anlaşmasında yer alan 'snapback' mekanizmasının işleyebilme ihtimalini ortaya koyuyor ve İran'a, anlaşmayı ihlal etmesi durumunda BM yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girmesi olasılığını taşıyor.
İran'dan Tepki ve Yeni Zenginleştirme Tesisleri
UAEA Yönetim Kurulu kararının ardından İran Dışişleri Bakanlığı ve Atom Enerjisi Kurumu, yaptıkları ortak açıklamayla bu kararı kınadı. Açıklamada, alınan kararın teknik ve hukuki dayanaktan yoksun olduğu vurgulanarak, UAEA'nın 'siyasi amaçlara dayalı bir araç' olarak kullanıldığı belirtildi.
Bir dizi önlem almayı planlayan İran, mevcut Fordo zenginleştirme tesisindeki eski nesil santrifüjleri altıncı nesil santrifüjler ile değiştireceğini duyurdu. Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami doğrultusunda, güvenli bir yerde yeni bir zenginleştirme tesisi açmak için çalışmalara başlanacağı ifade edildi.
Nükleer Anlaşmanın Kapsamı
2015 yılında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), İran'a %3,67 oranında uranyum zenginleştirme izni sağlamaktaydı. Ancak ABD'nin anlaşmadan çekilmesi sonrasında, İran, taahhütlerini durdurarak %60 saflıkta uranyum zenginleştirdiğini açıkladı. Bu durum, Batılı ülkeler için endişe kaynağı olmaya devam ediyor, çünkü %20 ve üzerindeki zenginleşmeler nükleer bomba üretim sürecinde önemli bir aşama olarak değerlendiriliyor.
İran ile UAEA Arasındaki Gerginlik ve Müzakere Süreci
UAEA ile İran arasında, İran’ın bildirilmemiş yerlerinde tespit edilen nükleer bulgular ve sağlanan yanıtların yetersizliği nedeniyle bir gerginlik yaşanıyor. UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi, İran'a yönelik araştırmaların güvenilir bir şekilde yürütülmediğini ifade etti.
Son alınan karar, İran ve ABD arasında devam eden müzakere sürecinde gelmesi dikkat çekti. Ancak bölgede İsrail'in İran’a yönelik tehditleri artarken, müzakerelerin geleceği belirsizliğini koruyor.
