Demir yolları ihracat rekorlarını destekliyor
Türkiye, ihracatta kaydettiği artışı sınır ötesi demir yolu projeleriyle daha ileri taşımayı planlıyor. AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, ülkenin demir yolu serüveni 23 Eylül 1856'da 130 kilometrelik İzmir-Aydın hattına verilen imtiyazla başladı ve o günden bu yana ağ hem yük hem yolcu taşımacılığında önemli bir alternatif haline geldi.
Son 23 yılda yaklaşık 3 bin kilometre yeni hat eklenirken, 2024 sonu itibarıyla toplam demir yolu ağı 13 bin 919 kilometreye ulaştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, son 23 yılda demir yollarına 64 milyar dolar yatırım yapıldığını, hedefin ağı 2028'de 17 bin 500 kilometreye, 2053'te 28 bin 600 kilometreye çıkarmak olduğunu vurguladı.
Mevcut nakliye hacmi
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu'nun açıkladığı verilere göre geçen yıl demir yolu ile yaklaşık 6 milyon 666 bin ton ihracat taşındı; bunun 2 milyon 104 bin tonu sınır kapılarından, 4 milyon 562 bin tonu liman bağlantılı olarak gerçekleştirildi.
Bakü-Tiflis-Kars Hattı: Orta Koridorun omurgası
Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu Hattı, 2017'de işletmeye açılmasından bu yana Türkiye’nin yurt dışına açılan önemli demir kapılarından biri oldu. Azerbaycan Bakü’den başlayıp Gürcistan Tiflis ve Ahılkelek üzerinden Kars’a uzanan 829 kilometrelik hat, Avrupa ile Çin arasındaki kesintisiz yük taşımacılığını mümkün kılıyor.
Bu hattın sağladığı bağlantılar sayesinde Türkiye'den Gürcistan, Azerbaycan, Rusya, Hazar Denizi geçişi ile Orta Asya ülkeleri ve Çin’e doğrudan demir yolu taşımacılığı yapılabiliyor. Yılın ilk 7 ayında hattın üzerinden 250 bin ton yük geçti ve hattın Orta Koridor kapsamındaki rolü, Türkiye'nin ticaret hacmine somut katkı sağlıyor.
Zengezur Koridoru ve Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Hattı
Zengezur Koridoru, Orta Asya, Hazar Bölgesi, Azerbaycan ve Ermenistan’ı Türkiye’ye bağlayacak stratejik bir güzergah olarak tanımlanıyor. Bu koridorun tamamlayıcı unsurlarından biri olarak başlatılan Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demir Yolu Hattının temeli geçen hafta atıldı.
Proje, 224 kilometre uzunluğunda inşa edilecek ve yılda 5,5 milyon yolcu ile 15 milyon ton yük taşıma kapasitesine sahip olacak. Bu hat, Kars ile Nahçıvan arasında bir köprü işlevi görerek Orta Koridor’un etkinliğini artırmayı amaçlıyor. Koridorun ekonomik işbirliğini güçlendirmesi, bölgesel barışı pekiştirmesi ve sınırların açılmasına katkı sağlaması bekleniyor.
Kalkınma Yolu: Basra Körfezi’nden Avrupa’ya kesintisiz bağ
Kalkınma Yolu, Irak'ın Basra Körfezi'ndeki Fav Limanı'ndan başlayıp Türkiye sınırlarına ulaşan ve Ovaköy üzerinden Kapıkule'ye bağlanan bir ulaştırma projesi olarak planlanıyor. Koridor, üç denize bağlantı sağlayacak ve demir yolu ile kara yolunu birleştirerek Orta Doğu ile Avrupa arasındaki mesafeyi ve maliyeti azaltmayı hedefliyor.
Türkiye tarafında Ovaköy-Nusaybin hattında 127 kilometre demir yolu inşa edilmesi planlanırken, proje kapsamında Türkiye tarafında toplam 727 kilometre ve Irak tarafında 1200 kilometre otoban ve demir yolu hattı öngörülüyor. Kalkınma Yolu, Süveyş rotasına göre daha kısa ve maliyet avantajlı bir alternatif sunmayı ve doğu-batı ile kuzey-güney koridorlarını birbirine bağlamayı hedefliyor.
Beklenen etkiler ve ihracat hedefleri
Mevcut hatlara eklenen yeni projelerin, demir yolu ile taşınan yük hacmini ve Türkiye'nin ihracat performansını artırması bekleniyor. Türkiye'nin temmuz sonu itibarıyla yıllıklandırılmış ihracatı 269,5 milyar dolar olarak kaydedildi ve Orta Vadeli Program'da yıl sonu ihracat hedefi 279,6 milyar dolar olarak yer alıyor.
Bu çerçevede sınır ötesi demir yolu projeleri, lojistik maliyetleri düşürme, transit süreleri kısaltma ve yeni pazar bağlantıları oluşturma potansiyeliyle ihracat rekorlarının korunmasına ve yükseltilmesine katkı sağlayabilir. Mevcut yatırımlar ve planlanan hatlar, Türkiye’nin hem ekonomik hem de jeopolitik konumunu güçlendirecek şekilde konumlandırılıyor.
