Cezayir Meclisi, Fransız sömürgeciliğini suç ilan eden yasayı kabul etti
Cezayir Ulusal Halk Meclisi'nde yapılan oturumda, Fransa'nın 1830 yılından 1962 yılına kadar ülkede gerçekleştirdiği sömürgecilik faaliyetlerini suç ilan etmeyi amaçlayan yasa tasarısı oybirliği ile kabul edildi. Meclis, aynı oturumda Paris yönetiminden resmi özür ve tazminat talep etti.
Oylama ve Meclis tepkisi
Oturuma Meclis Başkanı İbrahim Boughali başkanlık etti. Milletvekilleri, üzerinde Cezayir bayrağının yer aldığı atkılarla oylamaya katıldı ve tasarının onaylanması sırasında "Çok yaşa Cezayir" sloganları attı. Kabulün ardından Boughali, yasanın hem iç hem de dış kamuoyuna yönelik mesaj taşıdığını vurgulayarak, "Cezayir’in ulusal hafızası ne silinebilir ne de pazarlık konusu haline getirilebilir" dedi ve milletvekillerini ulusal marş için saygı duruşuna davet etti.
Fransa'nın tepkisi
Fransa Dışişleri Bakanlığı söz konusu yasayı eleştirerek onaylanmasını "Açıkça düşmanca bir adım" olarak nitelendirdi. Bakanlık açıklamasında, yasanın Fransa-Cezayir diyaloğunun yeniden başlatılması arzusuna zarar verdiğini belirtti ve Fransa ile Cezayir arasında güvenlik ve göç dahil öncelikli çıkarların korunmasına yönelik diyaloğun sürdürülmesine çalışıldığını ifade etti.
Yasanın kapsamı ve siyasi etkileri
Meclis tarafından "tarihi bir dönüm noktası" olarak tanımlanan yasa, Fransa'ya Cezayir'deki sömürgeci geçmişi ve yol açtığı trajedilerden dolayı yasal sorumluluk yüklediğini ve tarihi hesap verebilirliği devletin yasal çerçevesinin merkezine yerleştirdiğini kaydediyor. Yasa kapsamında Fransız sömürge yönetiminin halkına karşı işlediği suçlar arasında nükleer denemeler, yargısız infazlar, fiziksel ve psikolojik işkence ve kaynakların sistematik yağmalanması sayılıyor. Metin ayrıca, Fransız sömürgeciliğinin neden olduğu tüm maddi ve manevi zararlar için tam ve adil bir tazminatın Cezayir devleti ve halkının vazgeçilmez hakkı olduğunu vurguluyor.
Uzmanlar, yasa tasarısının Fransa üzerinde doğrudan bağlayıcı bir hukuki etkisi bulunmadığını, ancak siyasal ve sembolik açıdan büyük önem taşıdığını ve iki ülke ilişkilerinde belirgin bir kopuş işareti olduğunu belirtiyor.
Tarihsel arka plan
Fransa, Cezayir'i 1830'da işgal etmiş ve 1962'de çekilene dek uyguladığı politikalarla ülkenin tarihsel hafızasında derin yaralar açmıştı. Cezayir'in 1954-1962 yıllarında verdiği bağımsızlık savaşı ve bu süreçte yaşananlar, ülke hafızasında önemli bir yer tutuyor; Cezayir bağımsızlık savaşındaki can kaybını 1,5 milyon olarak ifade ediyor. Ayrıca iki ülke ilişkilerinde gerginliği artıran faktörler arasında, Paris yönetiminin Haziran 2024 tarihinde Fas'ın Batı Sahra bölgesindeki özerklik planını tanıması gibi gelişmeler gösteriliyor.
CEZAYİR ULUSAL HALK MECLİSİ’NDE DÜZENLENEN OTURUMDA FRANSA’NIN 1830 YILINDAN 1962 YILINA KADAR ÜLKEDE GERÇEKLEŞTİRDİĞİ SÖMÜRGECİLİK FAALİYETLERİNİN SUÇ İLAN EDİLMESİNE YÖNELİK YASA TASARISI OYBİRLİĞİ İLE KABUL EDİLİRKEN, CEZAYİR FRANSA’DAN RESMİ ÖZÜR VE TAZMİNAT TALEBİNDE BULUNDU.
