BM: Rusya-Ukrayna Savaşı'nda sivil tutukluların haklarına barış görüşmelerinde öncelik verilmeli
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Rusya-Ukrayna Savaşı'ndan ciddi şekilde etkilenen sivil tutukluların insan haklarının her türlü barış görüşmesinde önceliklendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Raporun ana bulguları
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Jeremy Laurence, BM İnsan Hakları Ofisi'nin, Şubat 2022'den bu yana devam eden çatışma kapsamında Rusya tarafından yapılan ihlalleri içeren raporunu BM Cenevre Ofisi'nin haftalık basın toplantısında paylaştı.
Raporun kapsamı içinde, Haziran 2023 itibarıyla gözaltına alınan ve serbest bırakılan 215 sivil ile görüşüldüğü belirtildi. Ayrıca savaşın başlangıcından bu yana gözaltında bulunan binlerce Ukraynalının rahatsız edici işkence ve kötü muameleye maruz kaldığı raporda yer aldı.
Rapor, Rusya'nın işgal altındaki topraklarda Rus ceza hukukunu uyguladığını ve uluslararası insancıl hukuk kapsamında işgal altındaki topraklarda yürürlükte olan yasalara uyma yükümlülüğünü göz ardı ettiğini aktarıyor.
Belgelerde, "Ukraynalı yetkililer, Mayıs 2025'te, çatışmayla ilgili nedenlerle (Ukrayna) işgal altındaki topraklarda yaklaşık 1800 Ukraynalı sivilin Rusya tarafından hala gözaltında tutulduğunu bildirdi." ifadesine yer verildi ve gerçek sayının çok daha yüksek olmasının muhtemel olduğuna işaret edildi.
Rapor ayrıca, Ukrayna kontrolündeki topraklarda ulusal güvenlikle ilgili suçlamalarla —vatana ihanet ve casusluk dahil— çoğunlukla kendi vatandaşlarının gözaltına alındığını belirtiyor. Tutuklu sayısındaki artışın Ukrayna'nın ceza adalet sistemi üzerinde baskı yarattığına dikkat çekildi.
BM İnsan Hakları Ofisi, tutuklulara yönelik işkence ve kötü muamele vakalarını belgeliyor ve raporda hesap verebilirliğin sınırlı kaldığı ifade ediliyor.
Volker Türk'ün değerlendirmesi ve çağrısı
Raporda görüşlerine yer verilen Volker Türk, raporun sivil tutuklulara uygulanan insan hakları ihlallerini açıkça ortaya koyduğunu belirtti. Türk şu değerlendirmeyi paylaştı:
"Bu korkunç çatışmadan ciddi şekilde etkilenen sivil tutukluların insan haklarına her türlü barış görüşmesinde öncelik verilmesi esastır."
Türk, sivillere her zaman insanca muamele edilmesi gerektiğini ve kişilerin yalnızca uluslararası hukuka uygun gerekçelerle alıkonulabileceğini, bu gerekçelerin ortadan kalkması halinde ise serbest bırakılmaları gerektiğini vurguladı.
