Bayraktar: Atık Yönetimi ve Enerji Dönüşümünde 2053 Net Sıfır Vizyonu
Uluslararası Sıfır Atık Forumu — Kapanış Oturumu
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Sıfır Atık Vakfı tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve UN-Habitat işbirliğiyle düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nun kapanış oturumunda konuştu. Bayraktar, enerji ve maden kaynaklarının verimli, çevreye duyarlı, sürdürülebilir ve azami yerlilikle değerlendirilmesinin hedeflendiğini vurguladı.
Bayraktar, sıfır atık yaklaşımını yalnızca çevre politikası olmaktan öte bir kaynak yönetimi ve kalkınma modeli olarak tanımladı. Konuşmasında, insanlığın her yıl 2,1 milyar ton katı atık ürettiğini; bu atıkların sadece yüzde 19'unun geri dönüştürülebildiğini ve yalnızca yüzde 11'inin yakılarak enerjiye dönüştürüldüğünü belirtti.
2050 projeksiyonlarına dikkat çeken Bayraktar, küresel atık miktarının yüzde 70 artmasının beklendiğini ve döngüsel ekonomi modelleriyle bu atıklardan 4,5 trilyon dolar değerinde ekonomik fayda sağlanabileceğini aktardı. Bu tabloyu, enerji ve madencilik alanlarında üretimden kaynak verimliliğine ve atık yönetimine kadar yeni bir paradigma değişimi gerektiren bir durum olarak niteledi.
Türkiye özelinde, günlük yaklaşık 100 bin ton belediye atığı oluştuğunu belirten Bayraktar, bu atığın yaklaşık yüzde 10'unun enerjiye dönüştüğünü söyledi. Atıktan türetilmiş yakıt kullanımının özellikle çimento sektöründe hızla arttığını ve bunun yıllık yaklaşık yarım milyon ton kömür eşdeğeri enerji tasarrufu sağladığını vurguladı. Ayrıca atıktan enerji üreten tesislerin bugün dünya genelinde yaklaşık 600 milyon kişinin enerji ihtiyacını karşılayabildiğini, biyogaz ve biyometan tesisleriyle tarımsal ve gıda atıklarının enerji döngüsüne kazandırıldığını ifade etti.
Hükümetin enerji dönüşümünde yol haritasının 2053 net sıfır emisyon hedefiyle uyumlu olduğunu belirten Bayraktar, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, yerli kaynakların kullanımı, nükleer enerji ve hidrojen gibi teknolojileri öncelik alanları olarak sıraladı. Enerji dönüşümünü "akıllı, esnek, duyarlı ve kapsayıcı" politikalarla planlı ve sürdürülebilir bir zeminde ilerletmeyi amaçladıklarını söyledi.
Bayraktar, destek mekanizmalarına ilişkin şunları paylaştı: "Bu kapsamda, enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, yerli kaynakların kullanımı, nükleer enerji ve hidrojen gibi yeni teknolojiler temel öncelik alanlarımızdan. ... Kısa adı YEKDEM olan Yenilenebilir Enerji Destekleme Mekanizması ile belediye, bitkisel yağ atıkları, gıda değeri olmayan tarımsal atıklar ve hayvansal atıkların bir kaynak olarak kullanılmasını teşvik ediyoruz. Bugüne kadar özellikle sanayicimizin 726 verimlilik artırıcı projesine hibe teşviki verdik. Atık ısıyı geri kazanmaya yönelik olarak 73 projeyi hayata geçirdik."
Madencilik sektörüne dair değerlendirmesinde Bayraktar, sektörün dünya genelinde toplam atıkların yaklaşık yüzde 40'ını oluşturduğuna işaret ederek, bu atıklardaki metal ve minerallerin yeniden kazanım potansiyelinin yüksek olduğunu aktardı. Madencilik faaliyetlerinde çevre duyarlılığı ve kaynak verimliliğini merkeze alan uygulamalar yürüttüklerini, maden ruhsat sahalarında üretim kaynaklı atıkların değerlendirilmesi amacıyla ruhsat sahipleri ile kamu kurum ve kuruluşlarına pasa değerlendirme izni verdiklerini söyledi. Geri kazanımı sağlanan malzemelerin baraj, gölet ve yol gibi altyapı projelerinde kullanıldığı belirtildi.
İki yılı aşkın süredir yürütülen Türkiye Geneli Rehabilite Edilmiş Maden Sahaları ile Madencilik Sosyal Sorumluluk Çalışmalarının Tespiti Projesi hakkında Bayraktar, projenin kapsamında bugüne kadar 53 ilde 182 maden sahasında rehabilitasyon süreçlerinin tamamlandığını ve böylece 12 bin 747 hektarlık alanda 23 milyon 400 bin fidanın toprakla buluştuğunu paylaştı.
Bakan, Sıfır Atık Hareketi'nin Sıfır Atık Vakfı Onursal Başkanı Emine Erdoğan Hanımefendi'nin himayelerinde 2017'de başlatıldığını hatırlatarak bu hareketi yeni bir medeniyet tasavvuru olarak gördüklerini söyledi. Bakanlığın atık yönetimi politikalarında Sıfır Atık Projesi'nin merkezi bir yer tuttuğunu belirten Bayraktar, merkez ofis ve bağlı kurumlarda Sıfır Atık Yönetim Sistemi'ni kurduklarını ve yaklaşık 11 bin çalışanımıza eğitim verdiklerini açıkladı.
Son 6 yılda bakanlık kuruluşları ile birlikte 26 milyon tonun üzerinde atık bertaraf ettiklerini, 6 milyon 900 bin ton atığı geri kazandıklarını ve bu dönemde 1 milyon tondan fazla atığı alternatif hammadde olarak değerlendirdiklerini kaydetti.
Bayraktar ayrıca enerji verimliliği politikalarının ayrılmaz parçaları olarak biyokütle, atık ısı geri kazanımı, jeotermal ısıtma sistemleri ve atık madeni yağların yeniden kullanımını sıraladı. Bugün Türkiye genelinde yaklaşık 190 biyokütle enerji tesisinin faaliyet gösterdiğini ve bu tesislerde organik atıklardan hem elektrik hem ısı üretildiğini belirtti.
Bayraktar'ın konuşması, atık yönetimi, enerji verimliliği ve madencilikte kaynak dönüşümü ekseninde Türkiye'nin 2053 net sıfır hedefi doğrultusunda atılacak adımların çerçevesini ortaya koydu.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Sıfır Atık Vakfı tarafından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (BM) Çevre Programı (UNEP) ve BM İnsan Yerleşimleri Programı (UN-Habitat) işbirliğiyle düzenlenen Uluslararası Sıfır Atık Forumu'nun kapanış oturumunda konuştu.
