Arşiv Belgeleri: Evliya Çelebi'nin Uyvar'daki Kimliği ve Devlet Görevi Yeniden Değerlendirildi
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Domaniç Hayme Ana Meslek Yüksekokulu öğretim görevlisi Dr. Salih Aytemur, 2002 yılından bu yana sürdürdüğü araştırmalar kapsamında, dünyaca ünlü seyyah Evliya Çelebi ile ilgili Osmanlı arşivlerinde daha önce tespit edilmemiş önemli bilgilere ulaştı.
Araştırmanın kapsamı ve sunumu
Dr. Aytemur, "Geçmişten Günümüze Seyitömer ve Seyitömer Hazretleri" başlıklı çalışmasının bir bölümünü, Osmanlı arşiv vesikalarına dayanarak hazırladı. Elde ettiği yeni bulguları, III. Uluslararası Eskişehir Kongresinde bildiri olarak sundu. Söz konusu kongre, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesinde gerçekleştirildi.
Evliya Çelebi'nin kimliği ve devlete hizmeti
Aytemur'un aktardığı belgelere göre, Evliya Çelebi olarak bilinen seyyahın asıl adı Mehmedtir ve seyahatnamesinde kullandığı "Evliya Çelebi" ismi bir müstear addır. Araştırmada, Uyvar dönemine ait Osmanlı belgelerinde Evliya Çelebi'nin adının "Uyvar Defterdarı Şeyhi Mehmed" şeklinde geçtiği tespit edildi.
Dr. Aytemur, ulaştığı vesikaların Evliya Çelebi çalışmalarına yeni bir boyut kazandıracağını belirterek, Evliya Çelebi'nin yalnız bir gezgin olmadığını, devlet tarafından görevlendirilmiş bir bürokrat olduğunu vurguladı. Aytemur'un aktardığı ifadelere göre Evliya Çelebi, hem hesap uzmanı kimliği taşıyan bir memur olarak görev yapmış hem de döneminin savaş şartlarında cengâver bir kişilik göstermiştir.
Uyvar dönemi, ödüller ve görev değişiklikleri
Araştırma belgeleri, Evliya Çelebi ile anılan Şeyhi Mehmed'in dönem ve bazı kişisel özelliklerinin örtüştüğünü gösteriyor. Uyvar'da savaş sırasında gösterilen yararlılıklar nedeniyle, Serdar Ali Paşa tarafından kendisine ve maiyetindekilere Kütahya'da bazı zeametler verildiği kaydedildi.
Ayrıca belgeler, Uyvar sonrası dönemde Evliya Çelebi'nin İstanbul'a döndüğünde Hazine-i Birun Defterdarı olarak görev yaptığını da ortaya koyuyor; bu durum onun devlet hazinesinden sorumlu üst düzey bir bürokrat olduğuna işaret ediyor.
Araştırmanın önemi ve sonraki adımlar
Dr. Aytemur, bu bulguların Evliya Çelebi'nin kimliği ve devlet görevine dair yeni tartışmalar başlatacağını ve tarih araştırmalarına yeni bir çalışma alanı kazandıracağını belirtti. Araştırmanın ayrıntılarının ilerleyen dönemde makale olarak yayımlanacağı bildirildi.
KÜTAHYA DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ DOMANİÇ HAYME ANA MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRETİM GÖREVLİSİ DR. SALİH AYTEMUR, 2002 YILINDAN BU YANA SÜRDÜRDÜĞÜ "GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SEYİTÖMER VE SEYİTÖMER HAZRETLERİ" BAŞLIKLI TARİHİ ARAŞTIRMALARI KAPSAMINDA, DÜNYACA ÜNLÜ SEYYAH EVLİYA ÇELEBİ'NİN UYVAR'DAKİ KİMLİĞİ VE DEVLET GÖREVİNE İLİŞKİN DAHA ÖNCE TESPİT EDİLMEMİŞ ÖNEMLİ BİLGİLERE ULAŞTI.
