10 Soruda Türkiye'de Patent Başvuru Süreci
AYŞE BÖCÜOĞLU BODUR - Türkiye'de, yılın ilk yarısında 98 bin 735 yerli sınai mülkiyet hakkı başvurusu yapıldığı; bunların 3 bin 5381.64075 bin 57717 bin 820160Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), fikri mülkiyet haklarının korunması ve ulusal inovasyon ekosisteminin güçlendirilmesi amacıyla çalışıyor.
AA muhabiri, patent başvuruları ile tescil sürecine ilişkin ve Türkiye'nin uluslararası konumuna dair sık sorulan başlıkları 10 soruda derledi.
1- Patent başvurusu nereye ve nasıl yapılır?
Patent başvurularında yetkili kurum TÜRKPATENTtir. Başvuru yapmak isteyenler, form oluşturmak için Elektronik Başvuru Sistemi (EPATS)'a e-Devlet şifresi, elektronik imza, mobil imza veya internet bankacılığı ile giriş yaparak başvuruda bulunabilir. Ayrıca gerçek ve tüzel kişiler, patent ve marka vekilleri aracılığıyla da işlem gerçekleştirebilir.
2- Türkiye'de patentler ne kadar zamanda tescil edilir?
İncelemeli patent sistemi kapsamında, bir patentin 20 yıllık koruma için ortalama tescil süresi 2 ila 4 yıl arasında değişiyor. TÜRKPATENT'in Hizmet Standartları'na göre normal araştırma talepleri yaklaşık 18 ayda tamamlanırken, 2024'te devreye alınan Acil Patent Araştırma Hizmeti ile bu süre ortalama 30 güne düştü; bugüne kadar 760 acil araştırma talebi alındı. Tescil süreçleri de kısaldı: 2023'te ortalama 36 ay olan süre 2024'te 30 aya, 2025'in ilk 8 ayında ise 25 aya geriledi.
3- Ülkede patent başvuru maliyeti ne kadar?
Türkiye'de patent başvuru ücreti 520 lira. Gerçek kişiler için patent araştırma ve inceleme ücreti 2 bin 20 lira, tüzel kişiler için ise 4 bin 130 lira olarak belirlendi.
4- Dünyanın önde gelen ülkelerinde patent başvuru ücretleri ne kadar?
Karşılaştırma olarak; Avrupa Patent Ofisi'nde Avrupa Patent tescil masrafı yaklaşık 6 bin 800 avro, Almanya'da 760 avro, ABD'de 2 bin dolar olarak görüldü. Çin'de yaklaşık 35 bin lira, Rusya'da 7 bin lira ve İspanya'da 1.040 avro seviyeleri kaydedildi.
5- Patent koruma süresi ne kadar?
Patent koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 20 yıl, faydalı model için ise 10 yıldır ve bu süreler uzatılamaz.
6- Patent hakkı nasıl ve hangi durumda sonlanır?
Patent hakkı; koruma süresinin dolması, patent sahibinin haktan vazgeçmesi veya yıllık ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi gibi sebeplerle sona erer.
7- Patent hakkı başkasına devredilebilir mi?
Evet. Gerekli belgelerin tamamlanması halinde patent belgesi devredilebilir. Devir işlemiyle hak sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin sicile kaydedilmesi ve bültende yayımlanması için belirtilen bilgi ve belgelerle EPATS üzerinden Kuruma başvuru yapılması ve sicil kayıt ücretinin ödenmesi gerekiyor.
8- TÜRKPATENT'e yapılan başvurularda hangi alanlar ön plana çıkıyor?
Kuruma yapılan başvurularda sağlık alanına yönelik projeler öne çıkarken, ikinci sırada güvenlik ve çevre odaklı buluşlar yer aldı. Gündelik yaşamı kolaylaştıran icatlar da dikkat çekiyor.
9- Patent alan kişiye bu hak neler sağlar?
Patent sahibi, buluşun yeri, teknoloji alanı veya ürünlerin ithal/yerli olması ayrımı olmaksızın haklardan yararlanır. Patent; sahibine pazarlama ve rekabet avantajı, yasaklama ve durdurma yetkisi, lisans verme (gelir elde etme), devretme, uluslararası rüçhan ve ticari tekel olma hakları sağlar.
10- Türkiye, uluslararası arenada patent alanında kaçıncı sırada yer alıyor?
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü'nün (WIPO) geçen yıl hazırladığı 1844 raporda, Türkiye 24 uluslararası patent otoritesi arasında 9. sırada yer aldı. Ayrıca Türkiye, yerli patent başvurularında dünya sıralamasında 12. sırada konumlanmış durumda.
Öte yandan, TÜRKPATENT ile TÜBİTAK işbirliğiyle yürütülen dijital dönüşüm projesi kapsamında, yapay zeka ve otomasyonun gelecekte patent süreçlerinde daha etkin kullanılması planlanıyor.
