Uzmandan uyarı: Erteleme özgüveni tüketiyor, 5 dakika kuralıyla döngü kırılabilir
Güven Çayyolu Tıp Merkezi’nden Uzman Klinik Psikolog Hilal Savaş, erteleme davranışının yol açtığı psikolojik ve işlevsel etkiler konusunda uyarılarda bulundu. Savaş, ertelemenin sadece zaman kaybı olmadığını; özgüveni tüketebileceğini, uyku ve motivasyon sorunlarına yol açabileceğini belirterek, basit stratejilerle döngünün kırılabileceğini ifade etti.
Erteleme nasıl tanımlanıyor?
"Psikolojide erteleme, aslında bir tür kaçınma davranışı olarak görülür." Savaş, zor, sıkıcı ya da kaygı uyandıran bir işe başlamak yerine başka meşguliyetlere yönelmenin beynin kısa süreli ödül sistemini harekete geçirdiğini vurguladı. Bu mekanizma nedeniyle iş tamamlanmaz ve kişi sürekli arka planda "yapmam lazım" düşüncesiyle yaşar; bunun zihinsel yükü ve stres düzeyini artırdığına dikkat çekti.
Ertelemenin günlük yaşam ve özgüven üzerindeki etkileri
Savaş, ertelemenin zamanla yetersizlik, uykusuzluk, yorgunluk ve motivasyon kaybına neden olduğunu belirtti: "Erteledikçe kaygının büyüdüğünü, bu kaygının uyku problemlerine, yorgunluğa ve motivasyon kaybına yol açtığını" söyledi. Kişinin kendine kızmasıyla birlikte yetersizlik duygularının devreye girdiğini, böylece ertelemenin yalnızca zamanı değil özgüveni de tükettiğini açıkladı.
Başlama güçlüğünün arkasındaki nedenler ve çözüm yaklaşımı
Savaş, ertelemenin sıklıkla mükemmeliyetçilik, başlama güçlüğü, zamanı yanlış algılama veya duygulardan kaçma nedeniyle ortaya çıktığını ifade etti. Ona göre, bir işi kusursuz yapamayacağını düşündüğünde başlamak zorlaşır; bu durumda "mükemmeliyet yerine ‘yeterince iyiyi’ hedeflemek kaygıyı azaltacaktır".
5 dakika kuralı ve küçük adımlar
Büyük görevleri bölmenin önemine dikkat çeken Savaş, "5 dakika kuralı dediğimiz yöntemle, sadece birkaç dakika başlamaya niyet etmek bile çoğu zaman devamını getirmemizi sağlayabilir." dedi. Gün içinde zaman blokları ayırmanın, küçük ilerlemeleri kutlamanın motivasyonu artırdığını ve erteleme döngüsünü kırmada etkili olduğunu vurguladı. Ayrıca ertelemenin tembellik değil, stresle başa çıkmak için öğrenilmiş bir strateji olduğuna dair farkındalığın, kendine karşı daha şefkatli bir yaklaşım getirdiğini belirtti: "Erteleme bir zayıflık değil, öğrenilmiş bir davranıştır."
Kronikleşme durumunda profesyonel destek
Savaş, erteleme davranışının kronikleşmesi halinde profesyonel destek alınmasının önemine dikkat çekti. Süregelen erteleme, günlük işlevselliği ve ruh sağlığını olumsuz etkiliyorsa uzman desteği ile altta yatan kaygı, mükemmeliyetçilik veya başka psikolojik faktörlerin ele alınması gerektiğini ifade etti.
Özetle, Hilal Savaş ertelemenin yaygın ama değiştirilebilir bir davranış olduğunu, küçük adımlar ve 5 dakika kuralı gibi uygulamalarla döngünün kırılabileceğini; gereğinde profesyonel yardım alınmasının faydalı olacağını belirtiyor.
GÜVEN ÇAYYOLU TIP MERKEZİ’NDEN UZMAN KLİNİK PSİKOLOG HİLAL SAVAŞ, ERTELEME SEBEBİYLE ORTAYA ÇIKAN SORUNLARA DAİR UYARILARDA BULUNARAK 5 DAKİKA KURALIYLA DÖNGÜNÜN KIRILACAĞINI AÇIKLADI.
