Urla Liman Tepe'de su altı kazıları: 7 bin yıllık liman kentinin katmanları araştırılıyor
İzmir'in Urla ilçesindeki Liman Tepe yerleşiminde yürütülen kara ve su altı kazıları, Anadolu'nun Ege'ye açılan en eski liman kentlerinden birine ait izleri gün yüzüne çıkarıyor. ANKÜSAM Direktörü Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu başkanlığındaki ekip, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın "Geleceğe Miras" projesi kapsamında çok disiplinli bir çalışma yürütüyor.
Kazıların kapsamı ve tarihçesi
Liman Tepe'de kara kazıları 1992'den, su altı kazıları ise 2000'den bu yana kesintisiz sürüyor. Yaklaşık 7 bin yıllık geçmişe sahip yerleşim, üzerindeki arkeolojik katmanlarla bölgenin denizcilik tarihine ışık tutuyor. Çalışmalar, Liman Tepe'nin önemli bir kısmının zaman içinde kıyı değişimleri ve tektonik hareketler nedeniyle deniz altında kaldığını ortaya koyuyor.
Su altı çalışmalarında ulaşılan buluntular ve yöntem
Dalgıç arkeologlar su altında 32 metrekarelik alanda, yaklaşık 7 metre derinlikte kazı yapıyor. Ekipler, günde ortalama 8 dalış gerçekleştiriyor; her dalışta 2–3 dalıcı görev alıyor ve iş bölümü günlük brifinglerle belirleniyor. Bu çalışma disiplininin temelinde, "dalgıcı arkeolog yapmaktansa arkeoloğu dalgıç yapmak" ilkesi bulunuyor.
Bu yılki odak noktası, Klazomenai Antik Kenti'nin M.Ö. 6. yüzyıla tarihlenen mendireği ve limanı oldu. Kazılarda, daha önce 2 bin 600 yıl öncesine tarihlenen tabakalarla karşılaşılan alanda sondaj çalışması yapıldığında, yaklaşık 1,5–2 metre derinlikte günümüzden 5 bin 300 yıl öncesi kalıntılarına rastlandı. Bu tespitler, kıyı çizgisindeki değişimlerle bağlantılı paleo-çevresel süreçlerin anlaşılmasına katkı sağlıyor.
Karadaki yapılar: Uzun evler ve üretim alanları
Kara kazılarında, surlarla çevrili yerleşimlerde birbirine bitişik ve ortak duvar kullanan yapı blokları öne çıkıyor. Özellikle yan yana sıralanmış, 6 evlik bloklardan oluşan düzenler ve bunları ayıran sokak dokusu dikkat çekiyor. Evlerin içlerinde ocaklar, sokağa açılan kapılar ve üretime yönelik alanlar bulunuyor; bu yapılar hem barınma hem de maden, seramik ve tekstil üretimi gibi faaliyetlerin yürütüldüğü mekanlar olarak işlev görüyor.
Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu'nun vurguladığı üzere, Liman Tepe'nin kara ve denizaltı katmanlarının birlikte incelenmesi, yerleşimin bütüncül bir arkeolojik kentsel peyzaj olarak anlaşılmasını sağlıyor. Su altı kazıları, karadaki verileri tamamlayarak bölgenin tarihsel değişimini farklı bir pencereden göstermeye devam ediyor.
İzmir'in Urla ilçesinde yer alan ve Türkiye'de kara ile su altı kazılarının birlikte yürütüldüğü ilk arkeolojik merkezlerden biri olma özelliğini taşıyan Liman Tepe'de çalışmalarını sürdüren Ankara Üniversitesi Deniz Arkeolojisi Araştırma Merkezi (ANKÜSAM) dalgıç arkeologları, su altında 5 bin 300 yıl öncesine ait kalıntılara ulaştı.
