Türk Dermatoloji Derneği'nden uyuz uyarısı
Türk Dermatoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Özlem Su Küçük ve Medicana Ataköy Hastanesi Dermatoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Gülsüm Gençoğlan, son dönemde artış gösteren uyuz vakalarına ilişkin uyarılarda bulundu. Uzmanlar, hastalığın belirtileri, tanı ve tedavi sürecinde dikkat edilmesi gerekenleri vurguladı.
Vakalar ve kronikleşme riski
Prof. Dr. Özlem Su Küçük, son 30 yıldır uyuz vakalarının yükselişte olduğunu, geçen seneki yoğunluğa göre değişiklik gösterse de hastane başvurularında artış gözlendiğini aktardı. Uzamış ve tedavi edilmemiş vakaların 2-3 yıl sürebildiğini belirten Küçük, tek bir kişinin tedavi olması yetmez uyarısını yaptı. Etrafındaki kişilerin tedavi görmemesi veya ilaçları uygun uygulamaması halinde hastalığın kısır döngü ile kronikleşebildiği ifade edildi.
Tedavide uygulama şekli de önem taşıyor: krem ve losyonların boyundan aşağıya, el ve ayak parmak araları, genital bölge ve memeler dahil tüm vücuda sürülmesi; 8-12 saate kadar bekletilip sonra yıkanması öneriliyor. Ortak kullanılan yastık kılıfları, çarşaflar, kıyafetler ve kabinlerdeki deneme giysileri bulaş riski oluşturuyor.
Belirtiler ve olası komplikasyonlar
Küçük, uyuzun en belirgin bulgusunun kaşıntı olduğunu; sıcaklık ve gece artışı tipik olduğuna dikkat çekti. Alerjik reaksiyonlara bağlı kızarıklık, kabarık döküntüler ve sekonder enfeksiyonların görülebileceğini, bazı vakalarda kasık ve koltukaltında fındık veya ceviz büyüklüğünde nodüllerin ortaya çıkabileceğini söyledi. Uzamış uyuzlarda tanıyı güçleştiren bulgular ve biyopsi gerektiren tablolarla karşılaşılabildiği ve 3 yıl süren uyuz vakaları duyduklarını vurguladı.
Tedavi, tanı ve korunma önerileri
Prof. Dr. Gülsüm Gençoğlan, polikliniklere başvuruların kış aylarında arttığını ve uyuzun polikliniğin yüzde 30’unu oluşturduğunu belirtti. Parazitin deri ile ölü deri arasında tüneller kazdığını, dermoskopla tespit edilebildiğini ve tedavinin kiloya uygun doz ve sıklıkta uygulanması gerektiğini anlattı. İlk dozdan sonra bir hafta ara verilmesinin sebebi, mevcut ilaçların canlı böcekleri hedefleyip yumurtalara etkili olmaması; yeni çıkan böceklerin yok edilmesi için tekrarlayan dozların alınmasının gerekliliğidir.
Hastaların ikinci dozlamayı ihmal etmesi, döngünün yeniden başlamasına yol açıyor. Hap tedavilerinin piyasada bulunduğu ve SGK tarafından ödendiği bilgisi verildi. Aynı zamanda çamaşırların ve kullanılan eşyaların korunması için 60 derece üzeri sıcaklıkta yıkanması gerektiği; bebek ziyaretlerinde dikkat, elliptik temastan kaçınma ve ellerin sık yıkanmasının önemli olduğu vurgulandı. 15 kilonun altındaki çocuklara hap tedavisi verilemediği için bu grupta döngünün devam edebildiği, bazı vakalarda 4–6 ayı geçen kronik tablolarla karşılaşıldığı ifade edildi.
Sosyal boyut ve farkındalık gerekliliği
Uzmanlar, uyuzun utanma duygusu nedeniyle aile içinde paylaşılmadığını ve bunun bulaşı yaydığına dikkat çekti. Yurtlar, kreşler, oteller ve spor salonları gibi toplu kullanım alanlarının bulaş için risk oluşturduğu, gerektiğinde aynı ortamı paylaşan veya aynı evi kullanan herkesin tedaviye alınmasının gerekebileceği belirtildi. Dernek zaman zaman bilgilendirme toplantıları düzenleyerek farkındalığı artırmayı hedefliyor.
Özetle, uzmanlar uyuzla mücadelede erken tanı, doğru ve tam doz tedavi, temaslıların eş zamanlı tedavisi ve kişisel eşya hijyeninin belirleyici olduğunu; toplumda farkındalığın artırılmasının bulaşı azaltmada kilit rol oynayacağını vurguladı.
PROF. DR. GÜLSÜM GENÇOĞLAN
