Ortak soruşturma: İsrail verileri sivil alıkoymaları ortaya koyuyor
The Guardian, Tel Aviv merkezli +972 ve Local Call ile ortak yürüttüğü çalışmada, İsrail askeri istihbaratının veri tabanına erişim sağladı. Erişilen kayıtlar, Gazze'de alıkonulanların %75'inin, yani her dört kişiden üçünün sivil olduğunu gösteriyor.
Veri tabanının gösterdikleri
Verilere göre, alıkonulanlar arasında sağlık çalışanları, öğretmenler, memurlar, medya çalışanları, yazarlar, hastalar, engelliler ve çocuklar da bulunuyor. Mayıs ayı verilerinde, İsrail'in suçlama ya da yargılama olmaksızın süresiz hapis sağlayan 'yasa dışı savaşçılar' kapsamında alıkoyduğu kişi sayısı 6 bin olarak kaydedildi; bunlardan sadece 1.450'inin dosyalarında 'tutuklu' ibaresi yer alıyor.
Bu oranlar, 7 Ekim 2023'ten bu yana İsrail hapishanelerinde 'militan bağlantısı' şüphesiyle tutulan Gazzeli Filistinlilerin yalnızca dörtte birinin resmî olarak 'tutuklu' kategorisinde yer aldığını işaret ediyor.
Hapiste siviller: vakalar ve tanıklıklar
Verilerde yer alan vakalar arasında, Aralık 2023'te Gazze'de bakıcısıyla birlikte alıkonulan ve altı hafta İsrail'de tutulan 82 yaşındaki Alzheimer hastası Fahamiya al-Khalidi bulunuyor. Anatot gözaltı merkezinde tedavi eden bir doktor, al-Khalidi'nin merkezde kafasının karışık olduğunu, yaşını hatırlamadığını ve hala Gazze'de olduğunu düşündüğünü anlattı. Doktor, yaşlı kadının 'yasa dışı savaşçı' olarak sınıflandırılmasını eleştirerek bunun akıl dışı olduğunu belirtti.
Aynı doktor, gözaltında düşük yapmış ve ağır kanaması olan bir kadın ile bebeğinden ayrı düşmüş emziren bir anneyi de tedavi ettiğini aktardı.
40 yaşındaki Abeer Ghaban, Aralık 2023'te bir kontrol noktasında alıkonulduğunu, 10 yaşındaki kız ile 9 ve 7 yaşlarındaki oğullarından ayrıldığını anlattı. Ghaban serbest bırakıldığında çocuklarını sokakta dilenirken bulduğunu söyleyerek, 53 gün boyunca bensiz ne halde olduklarını görmenin kendisini yıktığını belirtti. Ghaban, İsrail yetkililerinin eşini yanlışlıkla başka biriyle karıştırdığını, fotoğrafların karşılaştırılmasından sonra hatayı kabul ettiklerini ancak kendisinin altı hafta daha hapiste tutulduğunu ifade etti.
Gazze'de kaybolan 16 yaşındaki oğlu Moatasem'i aylarca aradığını anlatan Nesreen Deifallah ise, oğlunun akıbetini teyit edemediğini söyledi; baygınlık geçirdiği sırada birinin oğluyla tutuklu olarak görüldüğünü söylemesi üzerine de duygusal çöküntü yaşadığını aktardı.
Gözaltı merkezlerindeki koşullar ve sınıflandırmalar
Sde Teiman gözaltı merkezinde görev yaptığını söyleyen bir asker, merkezde hasta, engelli ve yaşlı Filistinlilerin yoğunluğu nedeniyle bazı hangarların 'yaşlılar hapishanesi' olarak adlandırıldığını belirtti. Bu asker, tekerlekli sandalyedeki ve bacakları olmayan kişilerin üsse getirilip 'geriatrik kafes' olarak tanımladığı bir yere gönderildiğini anlattı.
Bir İsrailli askerî tesis çalışanı, askerlerin Hamas'la bağlantısı olmayan sivillerin serbest bırakılmasına genellikle karşı çıktığını ve sivilleri 'esir pazarlıklarında koz olarak' süresiz tutmak istediklerini ifade etti. Han Yunus'ta toplu alıkoyma operasyonlarını yöneten bir subay da 7 Ekim'de İsrail'e giren biri ile Han Yunus'taki su idaresinde çalışan biri arasında fark görmediklerini itiraf etti.
Hukuki durum ve tepkiler
Veri tabanı, mayıs ayına ilişkin sayıları içeriyor; İsrail ordusu ise alıkonulan 2 binden fazla sivilin 'militan faaliyetlerle' bağlantılarının bulunamaması üzerine Gazze'ye geri gönderildiğini belirtti. Ancak veri tabanındaki rakamların tamamı reddedilmedi.
Gazze merkezli Al Mezan İnsan Hakları Merkezi'nin Direktör Yardımcısı Samir Zaqout, alıkonulanlar arasındaki sivillerin oranının İsrail'in açıkladığından daha yüksek olabileceğine inandıklarını söyledi.
Diğer yandan, 7 Ekim 2023'ten bu yana Gazze'de alıkonulan hiç kimse için İsrail'de duruşma yapılmadığı da veri tabanındaki kayıtlar arasında yer alıyor.
Öne çıkan veriler: %75 sivil oranı, 6 bin kayıt, yalnızca 1.450 dosyada 'tutuklu' kaydı ve dikkat çeken bireysel vakalar (82 yaşındaki Alzheimer hastası, annelerin çocuklarına erişememesi, geriatrik sınıflandırmalar).
