Temmuz sıcağı elektrik talebini zirveye taşıdı
Türkiye, son 55 yılın en sıcak temmuz ayını yaşarken artan klima kullanımı saatlik elektrik tüketimini tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkardı. Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember tarafından hazırlanan analize göre, 28 Temmuz'da kaydedilen 59 gigavatsaat saatlik rekor tüketimin %18'i soğutmadan kaynaklandı.
Sıcaklık ile elektrik talebi arasındaki ilişki
Ember’in değerlendirmesi, sıcaklıktaki her bir derece artışının Türkiye'de yaklaşık 0,77 gigavat ek üretim kapasitesi ihtiyacı doğurduğunu gösteriyor. Buna göre sıcaklığın 22°C'den 32°C'ye yükselmesi halinde artan talebi karşılamak için, Atatürk Hidroelektrik Santrali'nin üretim kapasitesine eşdeğer en az 3 yeni santral devreye alınması gerekiyor.
Soğutmanın şebeke üzerindeki etkileri
Raporda, yaz aylarında saat 12.00-18.00 arasında soğutmanın elektrik talebine katkısının %10'un üzerinde seyrettiği, kısa süreli talep sıçramalarının ise hatlar ve trafolar gibi şebeke bileşenlerinde anlık yüklenmelere yol açarak arıza ve kesinti riskini artırdığı vurgulanıyor. Ember, soğutmanın artık "lüks bir tüketim değil, elektrik şebekesi üzerinde belirleyici ve temel bir yük unsuru" haline geldiğini belirtiyor.
Güneş enerjisi çözümü öne çıkıyor
Analize göre, şebeke üzerindeki baskıyı azaltmanın en etkin yollarından biri güneş enerjisi. Günün en sıcak saatleriyle üretimin örtüşmesi nedeniyle güneş, artan soğutma talebini karşılamada doğal bir çözüm olarak gösteriliyor. Ember verileri, 2024 yaz aylarında soğutmanın en yüksek olduğu saatlerde güneş enerjisinin elektrik talebinin %20'sinden fazlasını karşıladığını ortaya koyuyor.
Talep artışı ve geleceğe dair projeksiyonlar
Türkiye'de sadece alan soğutmasına bağlı elektrik tüketimi 2023-2024 döneminde %19 artışla 10 teravatsaate ulaştı. Bu miktar, ülkedeki mevcut elektrikli araç sayısının 15 katına denk gelen yaklaşık 4 milyon otomobilin bir yıllık şarj ihtiyacına eşdeğer. Mevcut eğilim sürerse, soğutma talebinin 2030'a kadar 2 katına, 2035'te ise 3,5 katına çıkması bekleniyor.
Sıcaklıklar tüketim alışkanlıklarını değiştirdi
Küresel ısınmanın etkisiyle Türkiye'nin elektrik talebi alışkanlıklarında da kayda değer bir değişim gözleniyor. Son 10 yılda zirve saatlerdeki tüketim 1,5 kat arttı. Ülkede 2008'e kadar saatlik zirve talep kış aylarında görülürken, 2008 sonrası en yüksek talep yaz aylarına kaydı. Ember analizine göre 2025'te yaz ve kış arasındaki zirve talep farkı, 2008'e kıyasla 12 kat artmış durumda.
Uzman önerileri
Ember Enerji Analisti Bahadır Sercan Gümüş, büyüyen soğutma kaynaklı talebi doğru analiz etmek ve olumsuz etkilerini azaltmak için klima kullanımına yönelik kapsamlı bir envanter çalışması yapılması, enerji verimliliği politikalarının güçlendirilmesi ve şebeke esnekliği çözümlerinin yaygınlaştırılmasının gerektiğini vurguladı. Gümüş ayrıca, Türkiye'nin güneş enerjisinin günün en sıcak saatlerinde sağladığı yüksek üretim sayesinde artan soğutma talebini temiz ve sürdürülebilir bir şekilde karşılayarak şebeke üzerindeki baskıyı hafifletebileceğini belirtti.
