TEKNOFEST sahnesinde milli motor testleri ve TF10000 hedefi
TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI), TEKNOFEST kapsamında geliştirdiği milli motorları ziyaretçilerle paylaştı. Festival alanında kurulan mobil test bremzesinde, TEI-TF6000 ilk kez halka açık şekilde çalıştırıldı ve motorun festival boyunca düzenli aralıklarla çalıştırılmaya devam edileceği bildirildi.
Halka açık test ve sektör yetkililerinin değerlendirmesi
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün, alandaki çalışmaları izlerken testlerin sektördeki heyecan ve emeğin somut bir göstergesi olduğunu vurguladı. Görgün, TEI'nin mobil bremzeyle yaptığı sunumun, hem gösterim hem de deniz seviyesi gerçek bir test işlevi gördüğünü belirtti ve Eskişehir'deki fabrikada yapılan testlerle kıyaslama yaptı: "Eskişehir yaklaşık 800-900 metre rakımda. Burası deniz seviyesi testi."
TEI Genel Müdürü Akşit'in açıklamaları
Mahmut Faruk Akşit, mobil bremze sayesinde ilk kez deniz seviyesi koşullarında test yapıldığını, ilerleyen aşamalarda Erzurum'daki yüksek irtifa testlerinin (yaklaşık 10 bin feet) planlandığını söyledi. Akşit, TF6000'in şu anda test ve olgunlaştırma aşamasında olduğunu, ancak önceliklerinin TF10000 olduğunu vurguladı: "TF6000 ile başladık ama TF10000 ile devam edeceğiz."
TF10000: Amaç ve teknolojik özellikler
Akşit, TF10000'in art yakıcılı, yüksek hızlı ve sessiz uçuş kabiliyetine sahip platformlar için tasarlandığını belirtti. TF10000'in, TF6000 platformuna art yakıcı eklenmiş hali olduğu, böylece TF6000 gücünün 10 bin libre itki sınıfına çıkarılacağı ifade edildi. Akşit, TF10000'in özellikle görünmezliğin önemli olduğu uçaklarda tercih edileceğini söyleyerek ANKA-3 gibi platformlara işaret etti.
Motor geliştirme sürecine dair zamanlama konusunda Akşit, tarih vermenin uygun olmadığını belirterek "birkaç yıl içinde" ifadesini kullandı ve normalde benzer motor geliştirme süreçlerinin onlarca yıla ulaşabildiğini, ancak TEI'nin bu süreci hızlandırma taahhüdünde bulunduğunu aktardı.
Art yakıcı teknolojisi ve demonstrasyonlar
Akşit, art yakıcı teknolojisinin zorluğuna dikkat çekerek, küçük ölçekli motorlarda art yakıcı demonstrasyonu yapıp çalıştırdıklarını bildirdi: "Daha küçük motorlarımızda art yakıcı yaptık, çalıştırdık. O müjdeyi de vereyim." Şimdi bu teknolojinin TF10000 ölçeğinde uygulanması aşamasında olduklarını ve birkaç yıl içinde gösterime girebileceğini belirtti.
Gelecek planları: TF35000, KAAN ve helikopter motorları
TEI'nin orta ve uzun vadeli hedefleri arasında TF35000 yer alıyor. Akşit, TF35000'in 5'inci nesil bir savaş uçağına uygun, ilave teknolojiler içerecek özel bir motor olarak tasarlandığını; TF35000'in TF10000'in doğrudan ölçeklenmiş hali olmayacağını, arada teknoloji farkları olacağını söyledi. KAAN projesinin motor çalışmaları da sürdürüldüğü belirtildi.
Ayrıca Akşit, GÖKBEY için üretilen TS1400 motorunun sipariş aşamasında olduğunu ve birkaç yıl içinde seri imalatın görüleceğini, daha ağır sınıf helikopterler için de motor çalışmalarının olduğunu aktardı.
PD170 ve PD200 gelişimi
Akşit, milli havacılık motoru TEI-PD170'in bir ara versiyonunu PD200 olarak adlandırdıklarını ve Baykar ile yapılan görüşmeler sonucunda güç artırılmış PD200 versiyonunun Baykar'a teslim edildiğini, uçuş testlerinin gerçekleştirildiğini söyledi.
Üretim kapasitesi ve seri imalat taahhütleri
TEI'nin üretim kapasitesiyle ilgili olarak Akşit, kapasite sınırlaması olmadığını, siparişlere göre ilave üretim hatları açabileceklerini belirtti. Mevcut kapasiteye ilişkin örnek olarak "ayda iki motora kadar çıktık ama bunu kolayca ayda 4 motora çıkarabiliriz" ifadelerini kullandı; ek üretim hattının gelen siparişlerin büyüklüğüne ve yatırımın geri dönüşüne göre değerlendirileceğini aktardı.
Sonuç olarak TEI, TEKNOFEST platformunda hem mevcut milli motorların testlerini sergiledi hem de TF10000 başta olmak üzere bir dizi gelecek motor projesi için yol haritasını paylaştı. Şirket, geliştirme süreçlerini hızlandırma ve yerli teknolojiyi ölçeklendirme hedefini sürdürdüğünü belirtiyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3 Vakfı) öncülüğünde gerçekleştirilen, Anadolu Ajansının Global İletişim Ortağı olduğu, dünyanın en büyük havacılık, uzay ve teknoloji festivali TEKNOFEST, İstanbul Atatürk Havalimanı'nda ziyaretçilerini ağırlıyor. TEKNOFEST'in paydaşları arasında yer alan TEI, geliştirdiği milli uçak motorlarını festivalde ziyaretçilere tanıtıyor. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı Haluk Görgün (sağda), TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) standını ziyaret etti.
