Sivas'ta 38 yıldır yemeni üreten usta, geleneksel ayakkabı kültürünü koruma çabasında
Zafer Kıtlık, Sivas'ta 38 yıldır kundura tamiri ve yemeni imalatı yaparak Anadolu'nun eski ayakkabı geleneğini yaşatmaya çalışıyor. 51 yaşındaki Kıtlık, küçük yaşlarda başladığı mesleğini uzun yıllardır aynı dükkânda sürdürüyor ve yemeninin giderek kaybolduğunu belirtiyor.
Mesleğin geçmişi ve üretim süreci
Kıtlık, yemeni üretiminin tamamen el işçiliğine dayandığını, hiçbir aşamada makine kullanılmadığını vurguluyor. Üretimde günlük verimlilik değişse de, "1 çift ayakkabıyı çok emek sarf ederek yapıyoruz. Üretim olarak günde 1 çiftte çıkar 10 çiftte çıkabilir" diye anlatıyor. Yemeninin yüzünün hakiki deriden, alt tabanının ise manda köselesinden yapıldığını belirtiyor.
Sağlık ve malzeme avantajları
Kıtlık, yemeninin doğal malzemesi nedeniyle sağlık açısından avantaj sağladığını ifade ediyor: "Yemeni tamamen doğaldır. Ter, koku ve mantar yapmaz; sağlıklı bir ayakkabı çeşididir." Yeni çıkan spor ve fabrikasyon ayakkabılardaki suni malzemelerin ayak sağlığını olumsuz etkilediğini, hava almadıkları için koku ve mantar sorunlarına yol açabildiğini söylüyor.
Talep, ekonomik zorluklar ve usta çağrısı
Kıtlık, fabrikasyon ayakkabıların ucuzluğu ve rahatlığının yemeniyi geri plana ittiğini belirtiyor. "Yemeniye talep çok az var. Fabrikasyon ayakkabılar ucuz ve kolay bulunduğu için insanlar onları tercih ediyor. Yemeni ise kaybolmaya yüz tuttuğu için kimse almak istemiyor" diyor. Bir sezonda sadece iki çift yemeni sattığını aktaran usta, bu nedenle tekrar kundura imalatına dönmek zorunda kaldığını ifade ediyor.
Ustanın talebi basit: "Tek isteğim, bu kültür yaşasın. İnsanlar yemeniyi tercih etsin ve kullansın." Kıtlık ayrıca üretimin emek yoğunluğuna dikkat çekerek, fabrikasyon üretiminin makineleşme sayesinde çok daha yüksek adetlerde üretim yaptığını; el yapımı yemeni üretiminin ise sınırlı olduğunu hatırlatıyor. Kıtlık, bir çift yemeninin fiyatını bin 500 lira olarak belirtiyor ve kaybolmakta olan bu mesleğin canlandırılması için vatandaşlara çağrıda bulunuyor.
Zafer Kıtlık ayrıca Gaziantep, Kahramanmaraş ve Kilis başta olmak üzere Anadolu'da yemeninin ustalar tarafından yaşatıldığını ancak Sivas ve çevresinde bu geleneğe ilginin azaldığını vurguluyor. Usta, el işçiliğiyle hazırlanan yemeniye talep artarsa mesleğin sürdürülebilirliğinin sağlanabileceğini belirtiyor.
SİVAS'TA 38 YILDIR YEMENİ ÜRETEN ZAFER KITLIK, YOK OLMAYA YÜZ TUTAN GELENEKSEL AYAKKABI KÜLTÜRÜNÜ AYAKTA TUTMAYA ÇALIŞIYOR. "BU MESLEK KAYBOLMASIN" DİYEN KITLIK, MESLEĞİ YENİDEN CANLANDIRMALARI İÇİN VATANDAŞLARIN YEMENİ ALIP KULLANMALARINI İSTEDİĞİNİ SÖYLEDİ.
