Sivas Karayün'de 400 yıllık mezarlıkta Orhun Kitabelerini andıran yazısız dev mezar taşları
Sivas kent merkezine yaklaşık 28 kilometre uzaklıktaki Karayün köyünde yer alan dört asırlık mezarlık, boyutları nedeniyle görenleri etkileyen mezar taşlarıyla öne çıkıyor. Köye yaklaşık 1 kilometre mesafedeki sahada dizilmiş olan taşların biçimi ve görünümleri, kimi ziyaretçilere Orhun Kitabelerini anımsatıyor; ancak taşların üzerinde hiçbir isim veya yazı bulunmuyor.
Mezar taşlarının yaklaşık 400 yıllık olduğu tahmin ediliyor. Hangi mezarın kime ait olduğu bilgisi yazılı bir kayıtla değil, köy halkı tarafından nesiller boyunca aktarılan anlatılarla korunuyor. Taşların büyüklüğü ve gösterişi, köy sakinlerinin aktardığına göre dönemin ailelerinin maddi gücüyle ilişkilendiriliyor.
Köylülerin aktardığı uygulama ve yapım süreci
Köy sakinleri, mezar taşlarının genellikle derelerden toplanıp kağnı arabalarıyla mezarlık alanına getirildiğini, mezarların belirlenmesinin aile fertlerinin inisiyatifiyle yapıldığını anlatıyor. Dönemin okuryazarlık düzeyinin düşük olması ve taş üzeri süsleme, yazı işleyebilecek sanatkâr eksikliğinin de mezar taşlarının yazısız kalmasına neden olduğu ifade ediliyor.
"400 yıllık bir tarihi var"
Köy sakini Hüseyin Çakır mezarların tarihine ilişkin şunları aktarıyor: "Aklımızın yettiğince, bize anlatılanlara yaklaşık 400 yıllık bir tarihi olduğu söylenir. Bugünün şartlarında bu taşların dikilmesinde ailenin gücü etkili olduğu, ailedeki kişi sayısı ve hayvanların gücüyle bağlantılı olduğu düşünülür. Dereden taşlar toplanır ve getirilir, herkes kendi atasının mezarını belirlemek için taşlar dikmiş... O zaman imece usulü de vardı. Kendi rızkları bittiğinde, sonbahar aylarında yardımlaşarak bu taşları dikmişler. Özel bir anlamı yok, sadece atayı tanımak ve unutmamak için yapılmış. O dönemde okuma yazma olmadığı için mezarlarda yazı yoktur ve o sanatı işleyecek insan da bulunmazmış."
Bu anlatılar, mezarlığın sadece fiziksel bir alan olmanın ötesinde kolektif hafıza ve kimlik aktarımı işlevi gördüğünü gösteriyor. Yazısız taşlar, kayıt dışı yerel hafızanın ve dönemin ekonomik ile toplumsal koşullarının izlerini taşıyor.
Yaklaşık dört asırlık bu mezarlık ve taşıyıcı gelenekler, bölgenin tarihine ve kırsal toplulukların anı aktarma pratiklerine ışık tutuyor; aynı zamanda korunması ve belgelenmesi gereken somut olmayan kültürel öğeler arasında değerlendirilebilir.
SİVAS’IN KARAYÜN KÖYÜNDE YER ALAN 4 ASIRLIK MEZARLIK, ORHUN KİTABELERİNİ ANDIRAN DEVASA MEZAR TAŞLARIYLA DİKKAT ÇEKİYOR. ÜZERLERİNDE HİÇBİR YAZI BULUNMAYAN TAŞLARIN HİKÂYESİ İSE NESİLDEN NESİLE AKTARILIRKEN, ZİYARETÇİLERİNE İSE AÇIK HAVA MÜZESİ ATMOSFERİ SUNUYOR.
