Prof. Dr. Cemal Kafadar Üsküdar Konuşmaları'na konuk oldu
Osmanlı tarihçisi, araştırmacı ve yazar Prof. Dr. Cemal Kafadar, Üsküdar Sahaflar Çarşısı Derneği ve Üsküdar Belediyesi işbirliğiyle düzenlenen 'Üsküdar Konuşmaları' programında Türkiye'deki tarih çalışmalarının niteliği, İstanbul'un kent tarımı ve kültürel mirası üzerine değerlendirmelerde bulundu.
Program ve moderatör
Üsküdar Sahaflar Çarşısı'nda gerçekleştirilen programın moderatörlüğünü yazar Ali Ayçil üstlendi. Ayçil, sahafların sadece kitap alım-satım mekanı olmadığını, akademisyenler, şairler, öğrenciler ve kitap meraklılarının bir araya geldiği sivil bir olgunlaşma alanı olduğunu vurguladı. Ayçil, sahaflarda hiyerarşi olmadığını ve mekânın insanlara bir özgürlük duygusu verdiğini söyledi.
Tarihçilikte çeşitlilik ve nitelik artışı
Kafadar, Türkiye'deki tarih çalışmalarının nicelik ve nitelik açısından önemli eşikler aştığını belirterek, 'Değişik tarihçilik ekollerinin, çeşitlerinin tanınırlığı Türkiye'de arttı' dedi. Yapılan çalışmaların sosyal ve kültür tarihine katkısının son 50 yılda belirgin biçimde zenginleştiğini vurguladı.
Yedikule bostanları ve kent tarımı
Kafadar, öğrencileriyle birlikte Yedikule Bostanları'nda 2013'te yaptığı çalışmalardan söz ederek ekip çalışmalarının sürdüğünü aktardı. Bostan çalışmalarının hem tarihsel hem de güncel şehir yaşamı açısından derinlemesine düşündürdüğünü belirtti. Kafadar, İstanbul'un tarım geçmişine dikkat çekerek, 'İstanbul bostanlarında bin küsur senelik gelenek var' ifadesini kullandı ve Bizans ile Osmanlı dönemlerinden kalan bostancılık, sulama teknikleri ve ürünlerle ilgili bilgilerin devam ettiğini söyledi.
Vakıf ve cami bostanları
Kafadar, Fatih Camisi ve Süleymaniye Camisi gibi vakıfların Osmanlı döneminde bostanlar tesis ettiğini, bu bostanların camilere gelir sağladığını anlattı. Ayrıca Bayram Paşa'nın İstanbul'a enginar getiren girişimci bir paşa olduğunu, Bayrampaşa yöresinde büyük topraklar edindiğini aktardı.
Ayazma kültürü ve koruma gereği
İstanbul'daki ayazma kültürüne dair değerlendirmede Kafadar, Reşat Ekrem (Koçu)'nun çalışmasına atıfta bulunarak bir asistanının 156 ayazmaya gittiğini ve kayıtlar tuttuğunu söyledi. Kafadar, günümüzde ayazmaların çoğunun artık bilinmediğini belirterek, bu kültürel izlerin hızla zayıfladığını ifade etti. Toprağa sahip çıkmanın yalnızca üretim değil, yerel bağlamda komşuluk ilişkileri ve mücadele gerektirdiğini vurguladı: Toprağa sahip çıkmak sadece bostana tohum, çekirdek atıp ürün almak değil.
Edebiyat, kitap okuma ve araştırmaları
Kafadar, Türkçe üzerinden okumaya ve yazmaya geçince edebiyatı yeniden keşfettiğini, Cahiz gibi yazarların çok disiplinli üretimlerinin önemli örnekler sunduğunu anlattı. Ayrıca Muqarnas dergisinin 40. sayısında Gülru Necipoğlu editörlüğünde yayımlanan ve Türkçesi 'Zeren Tanındı Armağanı' kitabında yer alan 'Yeşil Okuma: Bir Hoş Usul' başlıklı araştırma yazısında Osmanlı dönemi minyatürleri, şair, yazar ve alimlerin eserlerinden yola çıkarak kitap okuma ve yazma kültürüne odaklandığını belirtti.
Sinemaya dair projeler
Kafadar, Semih Kaplanoğlu aracılığıyla Ayşe Şasa ile birlikte kaleme aldığı 'Rüya Mektupları' çalışmasından yola çıkarak Asiye Hatun'un filme alınması görüşmelerinden söz etti. Asiye Hatun'un filme dönüşmesini olumlu karşıladığını ancak bunun tek kişinin üstesinden gelebileceği bir iş olmadığını, büyük bir ekip gerektirdiğini ifade etti. Ayrıca Cem Sultan konusuyla ilgili geçmişte Onat Kutlar ile senaryo planı bulunduğunu, Onat Kutlar'ın hayatını kaybettiğini ve günümüzde Türkiye'den bir yapımcının bu konuyla ilgilendiğini paylaştı.
Program sonu ve eserleri
Programın sonunda Üsküdar Sahaflar Derneği Başkanı Bahtiyar İstekli, Prof. Dr. Cemal Kafadar'a Osmanlıca dünya haritası hediye etti. Kafadar'ın eserleri arasında 'Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun', 'Kendine Ait Bir Roma Diyar-ı Rum'da Kültürel Coğrafya ve Kimlik Üzerine' ve 'İki Cihan Aresinde' adlı çalışmaların yanı sıra çok sayıda kitap ve araştırma yazısı bulunuyor.
Üsküdar Sahaflar Çarşısı Derneği ve Üsküdar Belediyesi iş birliğiyle düzenlenen "Üsküdar Konuşmaları" programının bu ayki konuğu Osmanlı tarihçisi, araştırmacı ve yazar Prof. Dr. Cemal Kafadar oldu.
