Moskova'da Premier Forum: Orta Doğu'nun Yeni Dengeleri Tartışıldı
Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen 5. "Rusya - Orta Doğu" Uluslararası Bilimsel ve Uzman Forumu'nda, Orta Doğu'daki siyasi süreçler, işbirliği modellerinin oluşumu ve dış güçlerin bölgeye yönelik siyaseti değerlendirildi. Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi ve Rusya Bilimler Akademisi (RAN) tarafından organize edilen forum, Rusya'nın yanı sıra Türkiye, İran ve Suriye dahil yaklaşık 10 ülkeden uzmanların katılımıyla 3 gün sürdü.
Açılış ve Katılımcılar
Forum, Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi Müdürü Viktoriya Karsliyeva, RAN'a bağlı Doğu Araştırmaları Enstitüsü Müdür Yardımcısı Vasiliy Kuznetsov ve "Küresel Politikada Rusya" dergisinin Genel Yayın Yönetmeni Fyodor Lukyanov'un açılış konuşmalarıyla başladı. Oturumlardan biri, Rusya’daki Yüksek Ekonomi Okulu'na bağlı Küresel Askeri Ekonomi ve Strateji Enstitüsü Müdürü Dmitriy Trenin'in moderatörlüğünde "Küresel Oyuncuların Stratejilerinde Orta Doğu: Çıkarların Kesiştiği ve Çeliştiği Noktalar" başlığıyla gerçekleştirildi.
Polat Safi: Uluslararası Düzen ve Türkiye'nin Çok Yönlü Diplomasisi
Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Polat Safi, uluslararası sistemin derin bir değişim sürecinde olduğunu vurguladı: "Liberal uluslararası düzen artık çürüyor. Bu da küresel düzeyde sistematik bir değişime yol açıyor." Safi, bu dönüşümün aktörlerin ittifaklarını ve dış politikalarını yeniden şekillendirdiğini belirtti.
Safi, Orta Doğu'da yeni düzenin en belirgin görüldüğü alanların enerji kaynakları, güvenlik, deniz taşımacılığı ve transit rotalar olduğunu ifade etti. ABD'nin bölgedeki rolünü koruduğunu, Başkan Donald Trump döneminde dış politikanın daha işlevsel hale geldiğini; Çin'in ise yatırım, ticaret ve altyapı faaliyetleriyle etkisini artırdığını ancak bunu ABD ile yüzleşmeden yaptığını kaydetti.
Türkiye'ye ilişkin değerlendirmesinde Safi, Ankara'nın esneklik stratejisi izlediğini vurguladı: "Türkiye, ulusal çıkarlarını korumak için esneklik stratejisini izliyor. Ulusal dış politikanın bağımsızlık, denge ve bölgedeki süreçlere aktif şekilde katılım ilkelerine dayandığını biliyoruz." Safi, Türkiye'nin hem NATO'ya bağlı kalabildiğini hem de Rusya, Çin ve Orta Doğu aktörleriyle yapıcı diyalog sürdürebildiğini belirterek, Türkiye'nin arabuluculuk girişimleri ve bölgesel meselelere yönelik dengeli siyasetinin istikrar sağlayıcı ve bağlayıcı bir rol hedeflediğini söyledi.
Uzman Değerlendirmeleri: İsrail-Filistin, Rusya ve Çin
Kudüs Siyasi Araştırmalar Merkezi Müdürü Oraib Al Rantawi, Orta Doğu'yu "çok kutuplu dünya düzeninin oluşturulmasında tiyatro haline gelmiş" bir bölge olarak tanımladı. Rantawi, ABD'nin bölgeye döndüğünü ancak süreçleri yönetmediğini; Çin'in dikkatli hareket ettiğini ve ileride daha aktif olabileceğini öngördü. Rusya'nın Suriye olaylarının ardından bölgedeki rolünün zayıfladığına dair bir değerlendirme de yaptı.
Rantawi, İsrail'in Filistin'e yönelik politikasına ilişkin olarak "İsrail, Filistin devletinin kurulmasına karşı çıkıyor" diyerek iki devletli çözümün uygulanmasının zor olduğunu; İsrail ve Hamas arasında Gazze'de sağlanan ateşkesin kökten çözüm sağlamadığını belirtti.
Rusya Federasyon Konseyi Uluslararası İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Andrey Denisov, Rusya'nın Orta Doğu'daki rolünü korumaya devam edeceğini ve bir gün daha fazla yer alacağına inanacağını söyledi. Denisov, Çin'in bölgedeki yaklaşımının dengeli ve ABD ile karşı karşıya gelmekten kaçınan bir tutum olduğunu vurguladı.
Rusya'daki ABD ve Kanada Enstitüsü Müdür Yardımcısı Andrey Yevseyenko, ABD iç siyasetinin dış politikayı şekillendirdiğini belirterek Başkan Trump dönemindeki yönelimi yorumladı. Bağdat Üniversitesi'nden Hayder Abed Kadhim Al-Allak ise Orta Doğu'yu küresel çıkarların kesiştiği önemli bir düğüm noktası olarak niteledi.
Sonuç: İşbirliği Alanları ve Bölgesel Yansımalar
Forum tartışmaları, Orta Doğu'da çıkarların enerji, güvenlik ve ulaşım ekseninde kesiştiğini ve bu alanlarda ortak yaklaşım benimsendiğinde işbirliği kapasitesinin artabileceğini ortaya koydu. Uzmanların ortak değerlendirmesi, dış aktörlerin yapıcı ve dengeli hareket etmesinin bölgedeki tercih zorlamalarını azaltacağı ve çok yönlü diplomasi pratiklerinin önem taşıdığı yönünde oldu.
Forum, bölgesel aktörlerin ve küresel oyuncuların Orta Doğu'daki değişen rolünü analiz ederek, Türkiye'nin çok yönlü diplomasisi ve bölgesel istikrar arayışının önemini vurguladı.
Rusya'nın başkenti Moskova'da düzenlenen forumda, Orta Doğu'daki siyasi süreçler, işbirliği modellerinin oluşumu ve dış güçlerin bölgeye yönelik siyaseti değerlendirildi. Primakov Dış Politika İşbirliği Merkezi ve Rusya Bilimler Akademisi (RAN) tarafından organize edilen 5. "Rusya - Orta Doğu" Uluslararası Bilimsel ve Uzman Forumu'na, Rusya'nın yanı sıra Türkiye, İran ve Suriye dahil yaklaşık 10 ülkeden uzman katıldı.
