Mimar Sinan’ın 1545 tarihli Kapıağası Yakup Ağa Hamamı restorana dönüştürüldü
İstanbul Samatya’da Mimar Sinan tarafından 1545 yılında inşa edilen Kapıağası Yakup Ağa Hamamı, restore edildikten sonra gazino ve restorana dönüşerek kullanım biçimini değiştirdi. Koca Mustafa Paşa semtindeki tarihi yapı artık göbek taşında dansözlerin sahne aldığı, hamam taslarında yemeklerin servis edildiği bir mekân olarak hizmet veriyor.
Restorasyon sonrası tarihi yapının kullanımına tepki
Sosyal medyada paylaşılan görüntüler sonrası, yapının bu biçimde kullanımı kültürel mirasın korunması ve vakıf eserlerinin ruhuna uygun kullanım tartışmasını yeniden alevlendirdi. Hamam bir dönem Vakıflara aitken 1938'de özel mülkiyete geçmiş; restorasyonun ardından bugünkü işlevi kamuoyunda sorgulanıyor.
Sanat tarihçisi Talha Uğurluel’in değerlendirmesi
Sanat tarihçisi Talha Uğurluel, yapının vakfedenin niyetine aykırı kullanıldığını belirterek, "Yakup Ağa bu hamamı yaptırırken cebinden harcadığı parayla halkın faydasına bir hayır eseri ortaya koymuş; ancak bugün bu eserin vakıf ruhuna aykırı biçimde kullanılması, onun kemiklerini sızlatırdı." ifadelerini kullandı. Uğurluel, hamamın gelirlerinin öğrencilerin, hastaların ve dağıtılan yemeklerin giderlerini karşılamasını amaçladığını, vakfın amacına uygun olmayan biçimde alkol ve eğlence amaçlı kullanılmasının doğru olmadığını vurguladı.
Vakıf malları ve kamulaştırma önerisi
Uğurluel, "Vakıf malları halka aittir, satılamaz devredilemez, vasiyet edilemez" sözleriyle vakıf mülkiyetine ilişkin ilkeleri hatırlattı ve devlet ile imkânı olanların sorumluluk alması gerektiğini belirtti. Ayrıca özel mülke geçmiş vakıf eserlerinin sahipleriyle uzlaşı sağlanarak yeniden vakıflara kazandırılması gerektiğini savundu. Uğurluel, vakıf eserlerinde alkol satışının vakfın ruhuna ters düştüğünü ifade etti ve hayır amacıyla vakfedilen yapıların amacına uygun işletilmesinin önemine dikkat çekti.
Uluslararası benzer kullanımlar ve farklı yaklaşımlar
Uğurluel, Avrupa ve Ortadoğu'da bazı tarihi yapıların farklı amaçlarla kullanıldığı örneklerini anımsatarak, bu tür dönüşümlerin eseri vakfedenlerin ruhunu rahatsız etmeyecek biçimde değerlendirilmesi gerektiğini belirtti. Ancak Kapıağası Yakup Ağa Hamamı özelinde, vakfın kurucu niyeti ve Osmanlı vakıf geleneği tartışmanın merkezinde yer alıyor.
Kapıağası Yakup Ağa kimdir?
Kapıağası Yakup Ağa, Kanuni Sultan Süleyman döneminde sarayda "Kapıağası" unvanıyla görev yapan ve 16. yüzyılın ortalarında etkili olmuş bir devlet görevlisidir. 1545 yılında Mimar Sinan’a İstanbul Samatya’da Kapıağası Yakup Ağa Hamamı’nı inşa ettiren Yakup Ağa, dönemin hayır geleneğine uygun olarak gelirlerinin eğitim ve sağlık giderlerine ayrılmasını istemiştir.
MİMAR SİNAN’IN İSTANBUL’DA İNŞA ETTİĞİ İLK HAMAMLARDAN BİRİ OLAN TARİHİ KAPIAĞASI YAKUP AĞA HAMAMI, RESTORANA DÖNÜŞTÜRÜLDÜ.
