Küresel piyasalarda belirsizlik: ABD hükümetinin kapanması ve bölgesel etkileri
Küresel piyasalarda, ABD'de federal hükümetin bütçe yetersizliğinden dolayı kapanması sonrası karışık bir seyir öne çıkıyor. Asya'da Çin ve Hong Kong borsalarının tatil nedeniyle kapalı olması, bölge genelinde işlem hacimlerinin düşük seyretmesine yol açıyor.
ABD'de bütçe tıkanması
ABD yönetiminin uyguladığı korumacı politikaların yaratabileceği etkilerle ilgili endişelerin sürdüğü ortamda, federal hükümet yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı. Geçici bütçe tasarısının Senato'dan geçmemesi, Aralık 2018'de başlayıp Ocak 2019'da biten 35 günlük kapanmadan bu yana ilk kez benzer bir duruma neden oldu.
Senatörler, hükümete finansman sağlanmasını ve yaklaşık 1 trilyon dolar tutarındaki sağlık hizmetleri düzenlemesini içeren Demokratların desteklediği tasarıyı reddederken, Cumhuriyetçilerin desteklediği tasarı da gerekli oy sayısına ulaşmadı. ABD Temsilciler Meclisi 19 Eylül'de hükümete 21 Kasım'a kadar finansman sağlanmasını öngören geçici bütçe tasarısını onaylamıştı.
Beyaz Saray, kurumlara kapanma ihtimaline karşı planlarını uygulamaları talimatını gönderdi. Yönetim ve Bütçe Ofisi Direktörü Russel Vought imzalı yazıda, Temsilciler Meclisi tarafından kabul edilen 'temiz' geçici bütçenin Demokrat senatörlerin talepleri nedeniyle Senato'da bloke edildiği belirtildi. Yazıda ayrıca, Demokratların tasarıyı gece 23.59'a kadar engelleyeceği ve hükümetin kapanmasının netleştiği ifade edildi.
Piyasa tepkileri ve ekonomik veriler
Analistler, federal hükümetin kapanmasının bazı kritik ekonomik verilerin açıklanamamasına yol açabileceğini ve bunun da Fed politika adımlarına ilişkin belirsizlikleri artırabileceğini belirtiyor. Özellikle cuma günü açıklanması beklenen tarım dışı istihdam verisinin gecikme ihtimali yatırımcı kararlarını etkileyebilir ve piyasa oynaklığını yükseltebilir.
ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), hükümetin kapanması halinde yaklaşık 750 bin çalışanın ücretsiz izne çıkarılabileceğini tahmin ediyor. Federal hükümetin kapalı kalma süresinin uzaması durumunda ise ABD ekonomik büyümesinin olumsuz etkilenebileceği öngörülüyor.
Finansal göstergeler
Piyasalarda risk iştahının azalmasıyla birlikte altın ons fiyatı kapanma sürecine girilmesiyle 3 bin 875,52 dolara çıkarak tarihi zirve seviyesini yukarı taşıdı; şu sıralarda ise yatay seyirle 3 bin 858 dolar civarında işlem görüyor. ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yaklaşık yüzde 4,15 seviyesinde yatay seyrederken, dolar endeksi düşüşünü üçüncü iş gününe taşıyarak 97,7 civarında bulunuyor. Brent petrol varil fiyatı ise yaklaşık 66,2 dolar seviyesinde işlem görüyor.
New York borsasında endeksler kapanışa doğru pozitif seyir izledi; S&P 500 yüzde 0,41, Nasdaq yüzde 0,31 ve Dow Jones yüzde 0,18 değer kazandı.
Fed yetkililerinin açıklamalarında Boston Fed Başkanı Susan Collins, veriler gevşemeyi destekliyorsa faiz oranlarını tekrar düşürmenin uygun olabileceğini belirtti. Makro veriler tarafında, S&P Cotality Case-Shiller Ulusal Konut Fiyat Endeksi temmuzda yıllık bazda yüzde 1,7 artarken, Conference Board Tüketici Güven Endeksi eylülde 94,2 ile beklentilerin altında kaldı. JOLTS açık iş sayısı ağustosta 7 milyon 227 bin ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti.
Avrupa ve jeopolitik gelişmeler
Avrupa borsaları, ABD'deki kapanma risklerine karşın alıcılı seyrederken, yatırımcıların odağında Avro Bölgesi'nde açıklanacak enflasyon verileri bulunuyor. Almanya'da eylülde yıllık enflasyon yüzde 2,4 olarak gerçekleşti; AB uyumlu TÜFE ise aylık yüzde 0,2 ve yıllık yüzde 2,4 artış gösterdi.
Bölgede jeopolitik gelişmeler de takip ediliyor; BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze için sunduğu barış planına ilişkin adımları memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Asya piyasaları
Asya'da Çin ve Hong Kong borsaları Ulusal Gün nedeniyle kapalı; Çin piyasaları gelecek haftanın ortasına kadar tatilde kalacak. Açık olan Japonya ve Güney Kore piyasaları karışık görünüm sergiliyor. Japonya'da tankan anketine katılan firmalar TÜFE'de gelecek 12 aylık dönemde yüzde 2,4 artış bekliyor. Bu beklentiler ve imalat güvenindeki artış, BoJ'un para politikası algısını etkileme potansiyeli nedeniyle Japonya borsasında satış baskısına neden oldu. Japonya imalat PMI 48,5 olarak kaydedildi. Hindistan Merkez Bankası politika faizini yüzde 5,5 seviyesinde tuttu.
Borsa İstanbul ve VİOP
Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi dün yüzde 0,33 değer kaybederek 11.012,12 puandan kapandı. VİOP'ta BIST 30 ekim vadeli kontrat akşam seansında normal seans kapanışına göre yüzde 0,2 yükseldi. Dolar/TL önceki kapanışa yakın seviyede 41,5850 civarında işlem görüyor.
Bugün takip edilecek veriler
Analistler, yurt içinde ve küreselde açıklanacak imalat PMI verileri, Avro Bölgesi enflasyon verileri ile ABD ADP özel sektör istihdamı gibi verilerin piyasaların yönü üzerinde belirleyici olacağını belirtiyor. Teknik seviyelerde BIST 100 için 10.900 ve 10.800 destek, 11.100 ve 11.200 direnç olarak öne çıkıyor.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler listesi şöyle: Türkiye eylül imalat PMI, Almanya eylül imalat PMI, Avro Bölgesi eylül imalat PMI, İngiltere eylül imalat PMI, Avro Bölgesi eylül TÜFE, ABD eylül ADP özel sektör istihdamı, ABD eylül imalat PMI ve ABD eylül ISM imalat PMI.
