Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) hesaplamaları, enflasyon sepetindeki madde fiyatlarının neden açıklanmadığı ve fiyat artışlarına etki eden faktörler hakkında önemli açıklamalarda bulundu. Kira bedelinin ortama 5 bin 845 liradan, yurt fiyatlarının da 457 liradan hesaplandığı verilere gelen eleştirilere yanıt veren TÜİK, enflasyon sepetini açıkladı.
TÜİK Başkanı Çetinkaya, Ankara'da basın kuruluşlarının temsilcileri ile bir araya gelerek enflasyon hesaplamaları ve eleştirilere yönelik soruları yanıtladı. Çetinkaya, Haziran ayıyla birlikte enflasyonun düşüş sürecine girdiğini belirterek, enflasyon hesaplamalarına ilişkin tartışmaların devam edeceğini öngördükleri sebebiyle açıklama yaptıklarını belirtti. TÜFE'nin, tüketim harcamalarına konu olan mal ve hizmetlere ait fiyatların genel düzeyinde zaman içerisinde meydana gelen değişimi ölçtüğünü vurgulayan Çetinkaya, endeksin Türkiye hanehalkının ortalama harcama alışkanlıklarını temsil eden sabit bir mal ve hizmet sepetine dayandığını ifade etti.
TÜFE ve yaşam maliyeti endeksi farkı
Çetinkaya, TÜFE'nin yaşam maliyetlerini ölçmediği yönünde bazı tartışmaların yaşandığını belirterek, TÜFE ile yaşam maliyeti endeksinin farklı kavramlar olduğunu açıkladı. TÜFE'nin sabit bir mal ve hizmet sepetinin maliyetindeki değişikliği ölçerken, yaşam maliyeti endeksinin sabit bir refah düzeyinin maliyetindeki farklılıkları yansıttığını vurguladı.
Çetinkaya, TÜFE'yi Türkiye genelinde aylık 600 binin üzerinde fiyatı derleyerek hesapladıklarını ve bu sonuçları dünyada en erken açıklayan ülkelerden biri olduklarını söyledi. Madde fiyatlarının yayımlanmasını durdurmalarına yönelik eleştirileri de yanıtlayan Çetinkaya, madde sepetinin gizlenmesinin söz konusu olmadığını, ancak madde fiyatlarının açıklanmasının ekstra bir gün daha çalışma gerektirdiği için yayınlamadıklarını ifade etti.
ENAG ile TÜİK verileri neden farklı?
Çetinkaya, ENAG tarafından yayımlanan enflasyon rakamlarının gerçeği yansıtmaktan uzak olduğunu belirterek, ENAG'ın metodoloji dokümanında hesaplamalarda geçerli olan yöntem ve uygulamaların paylaşılmadığını söyledi. ENAG'ın kira fiyatlarını emlak sitelerinden doğrudan aldığını ve kira artışını her ay tüm kiracıların ev değiştirmiş olduğu varsayımı üzerinden hesapladığını dile getiren Çetinkaya, bu yöntemle yanlış ve şişirilmiş zam hesaplamaları yapıldığını vurguladı.
Şirket kârları ve enflasyon ilişkisi
Çetinkaya, Türkiye'deki şirket kârlarının enflasyonu yukarı taşıyan bir etkiye sahip olduğunu belirterek, şirketlerin enflasyonist ortamı kullanarak normalde alması gereken kârlarda daha yüksek tutarlar elde ettiklerini söyledi. Bu durumun pandemi sonrasında daha belirgin hale geldiğini de ifade etti.
Enflasyonun uluslararası standartlara uyumu
TÜİK Başkanı Çetinkaya, dünyada enflasyon nasıl hesaplanıyorsa Türkiye'de de aynı şekilde hesaplandığını belirterek, TÜFE ve ÜFE arasındaki farkın sadece Türkiye'ye özgü olmadığını söyledi. 2021 yılı başından itibaren tüm dünyada TÜFE ve ÜFE arasındaki farkın gözlemlendiğini de ekledi. Ayrıca, IMF Türkiye Masası ve derecelendirme kuruluşlarının TÜİK hesaplamalarını inceleyerek olumlu yanıtlar aldıklarını belirtti.
Temmuz ayı enflasyon beklentileri
Çetinkaya, memur zamlarının belli olduğu haziran ayı TÜFE rakamlarının beklentilerin altında geldiğine yönelik eleştirilere de yanıt vererek, zamların haziran ayında duyurulmakla beraber geçerlilik tarihinin temmuz olduğunu söyledi. Bu nedenle Haziran ayında ötelenen bazı zamların temmuz ayı enflasyon rakamlarını etkileyeceğini belirtti. Ayrıca, kurdaki stabilitenin aylık enflasyon üzerinde ciddi bir etkisi olduğunu ve kur düşüşünün bazı maddelerde fiyat gerilemelerine yol açabileceğini ifade etti.
