Kayıt dışı tohumluk satışlarına karşı ödül sistemi ve denetim çağrısı
Tohum Dağıtıcıları Alt Birliği (TODAB) Başkanı Cihat Kürşat Kaya, kayıt dışı tohumluk satışlarının üreticilerin gelirini tehdit ettiğini belirterek çözüm için etkin piyasa denetimleri ve etik kurallara uyan üreticilere yönelik bir ödül sistemi önerdi. Kaya, AA muhabirine verdiği bilgilerde sektörün mevcut durumu ve çözüm önerilerini değerlendirdi.
Sektördeki gelişim ve sertifikalı tohumun önemi
Kaya, Türkiye’nin 2006’da yürürlüğe giren 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu ile sektörde ilerleme kaydettiğini, sertifikalı tohum kullanımının bilimsel olarak kabul gördüğünü vurguladı. Sertifikalı tohumun genetik saflığı garanti ettiğini, hastalıklardan ari ve standart kalite sağladığını belirterek verimde %15-%25 arasında artış sağladığını, bazı ürünlerde ise bu oranın daha yüksek olduğunu söyledi.
Özellikle patates ve mısırda verimin %30-%40a kadar çıkabildiğini ifade eden Kaya, bunun yanı sıra hastalık ve zararlı riskinin azaldığını, kullanılan ilaç ve gübre miktarının düştüğünü ve bunun sonucunda girdi maliyetlerinde %10-%15 tasarruf sağlandığını aktardı.
Piyasa uygulamaları, destekler ve tedbir önerileri
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sertifikalı tohum kullanımını teşvik etmek için uyguladığı desteklemelere dikkat çeken Kaya, yeni destekleme modelinde ürün bazında değişen oranlarda dekar başına 48,8 liradan 536,8 liraya kadar destek verildiğini; örneğin buğday ve arpada desteğin 122 liraye ulaştığını belirtti. Kaya, çiftçilerin bu desteklerden mahrum kalmaması için kayıt dışı tohumculuğa geçit verilmemesi gerektiğini söyledi.
Kayıt dışı, sertifikasız, etiketsiz ve denetimsiz tohumlukların ticari amaçla piyasaya sunulmasının haksız rekabet yarattığını, kaçak tohumlukların düşük fiyat nedeniyle yasal üreticilerin ürünlerini ellerinde bıraktığını ifade eden Kaya, bu durumun sürdürülmesi hâlinde sertifikalı tohum talebinin ve kalitesinin olumsuz etkileneceğini vurguladı.
Önerilen tedbirler arasında etkin piyasa denetimleri, etik kurallara uyan üreticilere yönelik ödül ve teşvik mekanizmaları ile sektörde bir otokontrol yapısının oluşturulması yer alıyor. Kaya, bu uygulamalarla sertifikalı tohumluk kalitesi ve talebinin hızla artacağı değerlendirmesinde bulundu.
Üreticiye pratik uyarı
Kaya, üreticilerin mağduriyet yaşamamaları için tohumluk ihtiyaçlarını Bakanlıkça yetkilendirilmiş ve TODAB üyesi bayilerden karşılamaları gerektiğini belirterek, bunun hem üretici gelirlerini güvence altına alacağını hem de ülkenin tarımsal üretimde kalite ve verimliliğini koruyacağını sözlerine ekledi.
