İzmir'de vatandaşların temel gıdalarından biri olan simide yapılan ve fiyatı 15 liradan 20 liraya çıkaran zammın yankıları sürerken, konu ile alakalı olarak Ticaret Bakanlığı'ndan açıklama geldi. Ulusal basında yer alan "zammı bakanlık onayladı" şeklindeki haberleri kesin bir dille yalanlayan bakanlık, İzmir'den gelen tüm zam taleplerini geri çevirdiğini ve sürecin kendi onayları olmadan işletildiğini duyurdu.
"Bakanlık Onayladı" İddialarına Sert Yalanlama
Ticaret Bakanlığı, kamuoyunda oluşan bilgi kirliliğini gidermek ve sürece dair net bir çerçeve çizmek amacıyla yaptığı açıklamada, İzmir'de simit fiyatlarına yapılan artışta kendilerinin herhangi bir onayının bulunmadığını belirtti. Açıklamada, bazı basın organlarında zammın meşruiyetini artırmak amacıyla "Bakanlığın onayıyla gerçekleştiği" yönünde ifadelerin kullanılmasının gerçeği yansıtmadığı belirtildi. Bakanlık, fiyatları tek başına belirleme ya da nihai onayı verme gibi bir yetkilerinin olmadığının altını çizerek, bu tür haberlerin kamuoyunu yanlış yönlendirdiğini ifade etti.
Fiyat Belirleme Süreci Açıklandı
Peki, bir ürünün fiyat tarifesi nasıl belirleniyor? Bakanlık, bu konuda kafa karışıklığını gidermek için Esnaf ve Sanatkarlarca Üretilen Mal ve Hizmetlerin Fiyat Tarifeleri Hakkında Yönetmelik'i işaret etti.
İlk İlgili esnaf odası (örneğin fırıncılar odası) maliyet analizlerini yaparak bir fiyat teklifi hazırlar. Bu teklif, odanın bağlı olduğu Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği'ne sunulur. Birlik, yerel bir komisyon kurarak bu teklifi masaya yatırır. Komisyonun kararı, Türkiye Fırıncılar Federasyonu'nun da görüşü alınarak nihai değerlendirme için Ticaret Bakanlığı'na iletilir. Bakanlık bu aşamada talebi, üretim maliyetleri, enflasyon, piyasa koşulları ve en önemlisi "tüketici alım gücü" gibi kriterler çerçevesinde değerlendirir. Bakanlığın rolü, bir "onay mercii" olmaktan çok, dengeleyici bir "görüş bildirme" mekanizması olarak blinmektedir.
Bakanlığın olumsuz görüş bildirmesi halinde, tarife talebinin gerekçeleriyle birlikte yeniden hazırlanması gerekir. Sürecin sonunda nihai karar, birliğin yönetim kurulu tarafından verilir ve yürürlüğe girer.
İzmir'den Gelen Tüm Zam Talepleri Geri Çevrildi
Bakanlık, yaptığı açıklamada sadece mevcut zam talebini değil, 2025 yılı içinde İzmir'den gelen tüm simit zammı taleplerini reddettiğini belgeleriyle ortaya koydu.
İzmir Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği'nin Talepleri: Birlik, 8 Ağustos'ta "100 gram simidin 20 lira olması" yönündeki talebini bakanlığa iletti. Bakanlık, 22 Ağustos'ta bu talebi uygun bulmadığını bildirdi. Birliğin 27 Ağustos'ta maliyet tablolarıyla birlikte yaptığı ikinci başvuru da 28 Ağustos'ta yine bakanlık tarafından reddedildi.
İzmir Ticaret Odası'nın Talepleri: Benzer şekilde, İzmir Ticaret Odası'nın 12 Şubat'ta "90 gram simidin 15 lira olması" yönündeki talebine 14 Şubat'ta, 3 Mart'ta yenilenen talebine ise 5 Mart'ta olumsuz görüş verildi.
Bakanlık, bu ret kararlarının temel gerekçesinin "fiyat artışlarının vatandaşlar üzerinde ek yük oluşturacağı" ve "üretici maliyetleri ile tüketici alım gücü arasında adil bir denge kurulamaması" olduğunu belirtti.
Valilik İtiraz Etti
Bakanlığın açıklamasında, zammın yürürlüğe girmesinin ardından İzmir Valiliği'nin devreye girerek tarifenin iptali için mahkemeye itiraz başvurusunda bulunduğu bilgisi paylaşıldı.
