Uluslararası İstihbarat Çalışmaları Kongresi İstanbul'da sona erdi
Milli İstihbarat Akademisi tarafından düzenlenen Uluslararası İstihbarat Çalışmaları Kongresi, İstanbul'da gerçekleştirilen "Zanaatla Bilim Arasında: İstihbarat Eğitimi ve Yükseköğretim" başlıklı kapanış paneliyle tamamlandı. Panelde Türkiye'deki istihbarat uygulamalarının tarihi, mevcut yapılar ve eğitim eksiklikleri ele alındı.
Kapanış paneli ve katılımcılar
Panelin moderatörlüğünü Milli İstihbarat Akademisi Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Yenal Göksun üstlendi. Konuşmacılar arasında Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu, Polis Akademisi Başkanı Prof. Dr. Murat Balcı ve Milli İstihbarat Akademisi Başkanı Prof. Dr. Talha Köse yer aldı.
Göksun, kongre kapsamında düzenlenen 40 farklı oturumda ele alınan konular ve sonuç bildirgelerini özetleyerek, istihbarat servisleri, akademisyenler, karar alıcılar ve uygulayıcıların ilk kez bu denli geniş bir platformda bir araya geldiğini vurguladı.
Osmanlı dönemi ve tarihsel istihbarat yapılanması
Prof. Dr. Erhan Afyoncu, istihbaratın hem gizemli hem de kritik bir alan olduğunu belirterek Osmanlı ve Türk devletlerindeki askeri yapı ve istihbarat örneklerini aktardı. Afyoncu, Osmanlı ordusunun lojistik planlama ve keşif faaliyetlerinin önemine dikkat çekti:
"Buradan Kahire'ye gittiğinizde 2 bin küsur kilometre, Viyana 2 bin kilometreye yakın. Bu kadar mesafeye iyi bir lojistik planlama olmadan gidilmesi mümkün değil. Lojistik planlamayı yaparken askeri istihbarat yapmak da önemlidir."
Afyoncu ayrıca Osmanlı'nın klasik döneminde kurumsal bir istihbarat yapısı bulunmadığını, akıncılar, uç beyleri ve sancak beylerinin çevrelerindeki kaynakları kullanarak bilgi topladığını aktardı. 19. yüzyıla kadar dışişleri ve istihbarat alanında kurumsallaşmanın sınırlı kaldığını örneklerle anlattı.
Topografik istihbarat alanındaki zaaflara da değinen Afyoncu, 17. yüzyılda bazı yabancı güçlerin bölge haritalamaları yaptığını ve Osmanlı'nın bu alanda yeterli harita üretimi gerçekleştiremediğini ifade etti.
Eğitimdeki boşluklar ve reformlar
Afyoncu, Türkiye'de lisans düzeyinde istihbarat eğitimi bulunmadığını, Milli Savunma Üniversitesi bünyesindeki iki enstitüde yüksek lisans programlarının mevcut olduğunu söyledi. Asker ve sivillerin eğitim aldığı bu programlarda bazı tezlerin özel veriler içerdiği için yayımlanamadığını, bunun çalışmaların kullanım alanını daralttığını belirtti.
Rektörlüğe geldikten sonra harp okullarının programlarını yeniden gözden geçirdiklerini aktaran Afyoncu, şunları söyledi: "Eskiden harp okullarında istihbarat dersleri varmış fakat bunu kaldırmışlar. Muhtemelen FETÖ'nün hakim olduğu dönemlerden birinde yapıldı. Biz üniversitede istihbarat derslerini yeniden koyduk. Askeri bir öğrencinin istihbaratın temel kavramlarını öğrenerek yetişmesi lazım."
Afyoncu ayrıca hazırlık öğrencilerine Türkiye'nin çevresel faktörleri dikkate alınarak Arapça, Farsça, Rusça, Fransızca ve Yunanca dersleri verildiğini ifade etti.
Polis eğitimi ve İç Güvenlik Fakültesi
Prof. Dr. Murat Balcı, kolluk istihbaratı kavramına değinerek Polis Akademisi'nin tarihsel kökenine ve 15 Temmuz sonrası yaşanan dönüşümlere işaret etti. Balcı, kurumun FETÖ/PDY'den ağır yara aldığını ve etkilerini gidermeye çalıştıklarını söyledi.
Balcı, darbe girişimi sonrası Polis Akademisi ve kolejinin kapatıldığını, rütbeli polis ihtiyacının PAEM aracılığıyla giderildiğini ancak geçen yıl açılan İç Güvenlik Fakültesi ile yeni bir eğitim hattı oluşturulduğunu anlattı. Şu anda fakültenin ikinci sınıf öğrencilerinin eğitim gördüğünü ve yakında rütbeli polislerin bu fakülte mezunlarından oluşacağını belirtti.
İç Güvenlik Fakültesi müfredatında istihbarat teorisine özel yer verildiğini, PAEM müfredatında da istihbaratla ilgili derslerin bulunacağını söyledi. Balcı ayrıca ceza hukuku boyutunda casusluk ve devlet sırlarına ilişkin mevzuat uygulamalarındaki zorluklara dikkat çekti ve bu alanda teorik bilgi üretilmesinin önemini vurguladı.
Veri, analiz ve dezenformasyonla mücadele
Prof. Dr. Talha Köse, istihbarat faaliyetlerinin büyük kısmının bilgi toplama, analiz ve işleme süreçlerinden oluştuğunu belirtti. Köse, veri üretimindeki artışın maliyet ve analiz zorluklarını artırdığını, yeni işlemciler ve analiz yöntemlerine ihtiyaç bulunduğunu aktardı.
Köse, enformasyon bombardımanı altında olunduğunu ifade ederek hem güvenlik kurumlarının hem de vatandaşların bilgi okuryazarlığına dikkat çekti. "Bizlerin görevi... gelen bilgiyi süzmek, bunu analiz etmek, değerlendirmek için gerçekten sağlam bir analitik çerçeveye ihtiyacımız var." sözleriyle dezenformasyon ve manipülasyona karşı koruma gerekliliğini öne çıkardı.
Panelde, istihbarat eğitiminin akademik boyutu, kurumsal eksiklikler ve hukuki çerçevenin güçlendirilmesi gerektiği üzerinde duruldu; katılımcılar eğitim programlarının genişletilmesi ve analitik kapasitenin artırılması gerektiği görüşünde birleşti.
Milli İstihbarat Akademisi tarafından düzenlenen Uluslararası İstihbarat Çalışmaları Kongresi, "Zanaatla Bilim Arasında: İstihbarat Eğitimi ve Yükseköğretim" paneliyle sona erdi. Milli İstihbarat Akademisi Başkan Yardımcısı Doç Dr. Yenal Göksun'un (solda) moderatörlüğünü üstlendiği panelde, Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu (solda), Polis Akademisi Başkanı Prof. Dr. Murat Balcı (sağ 2) ve Milli İstihbarat Akademisi Başkanı Prof. Dr. Talha Köse (sağda) konuşmacı olarak yer aldı.
