İsrailli uzmanlar: Tanıma önemli, ancak sahada devlet inşası gerekli
FARUK HANEDAR - İsrailli uzmanlar, çok sayıda ülkenin Filistin Devleti'ni tanımasının uluslararası düzeyde anlamlı bir adım olduğunu belirtirken, bunun tek başına iki devletli çözüm için yeterli olmayacağını vurguluyor. Uzmanlar, artık sahada somut adımlar atma zamanının geldiğine dikkat çekiyor.
Tanımanın boyutu ve uluslararası yansımaları
Gazze'deki saldırılar nedeniyle artan uluslararası baskı, çok sayıda ülkenin Filistin'i resmen tanımasına yol açtı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeleri arasında İngiltere ve Fransa'nın da tanıma kararına katılması, bölgede yeni bir diplomasi dinamiği yarattı. Bu gelişmelerin ardından Tel Aviv yönetiminden Batı Şeria'yı ilhak etme tehditleri geldi.
Ilan Baruch: Tanıma geç ama dönüştürücü olabilir
Eski diplomat Ilan Baruch, Avrupa ülkelerinin Filistin'i tanımasının gecikmiş bir karar olduğunu söyleyerek, "Filistin daha erken tanınsaydı birçok çatışma ve 7 Ekim olayı yaşanmayabilirdi" değerlendirmesinde bulundu. Buna karşın Baruch, söz konusu adımın Gazze'deki iki yıl süren saldırıların arka planında yeni bir sayfa açabileceğini belirtti.
Baruch, ayrıca şunları ifade etti: "Bu, (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu'nun Washington'a yapacağı ziyarette (ABD Başkanı Donald) Trump'tan ne duyacağına bağlı ancak Amerikalıların bu harekete karşı çıkmayacağını ve yeni bir ufuk göreceğimizi düşünüyorum."
Baruch, İsrail'in artık Avrupa ve diğer Batı aktörleriyle ilişkilerinde değişen bir dönemin içinde olduğunu belirtti ve İsrail'in uluslararası eleştirilere karşı endişe duyduğunu vurguladı. Ayrıca Baruch, Fransa ve Birleşik Krallık'ın tanımasının ABD'yi izole etme potansiyeline işaret ettiğini söyledi; Rusya ve Çin'in Filistin'i uzun zaman önce tanıdığına dikkat çekti.
Baruch, Tel Aviv'in ilhak tehdidine ilişkin olarak ise ilhakın Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Abraham Anlaşması ortaklarının tepkisini çekebileceğini ve bunun Netanyahu için olumsuz sonuçlar doğuracağını belirtti. Buna karşılık, hükümet içindeki aşırı sağ unsurların baskısı nedeniyle İsrail'in "ilhaka gizli" yollarla yönelebileceğini öne sürdü.
Baruch'un vurguladığı asıl nokta şu: Tanıma tek başına yeterli değil; uluslararası toplum, Filistin Devleti fikrini sahada somutlaştırmak için pratik adımlar atmalı.
Raluca Ganea: Sembolik adım, fakat pratik destek şart
Zazim Direktörü Raluca Ganea, Filistin'in tanınmasını "sembolik bir jest, önemli ancak yeterli değil" sözleriyle değerlendirdi. Ganea, Avrupa ve uluslararası toplumun, Gazze'deki savaşı durdurma, Gazze'yi yeniden inşa etme ve iki devletli çözümü uygulama konusunda daha fazla sorumluluk alması gerektiğini söyledi.
Ganea, tanımanın özellikle Filistinlilerin insanlıklarının tanınması açısından önemli olduğunu belirterek, "Bu adım Filistinlilere insanlıklarını geri kazandırıyor; özellikle Gazze'de ve son iki yıldır Batı Şeria'da ellerinden alınan haklar söz konusu" dedi.
Tel Aviv'in ilhak tehdidine ilişkin olarak Ganea, İsrail hükümetinin attığı adımların irrasyonel bir aktör profili çizdiğini savundu. Ganea, ayrıca tanımanın ilhak ve yerleşim inşasıyla mücadelede uluslararası topluma daha fazla araç sağlayacağını ifade etti.
Ganea, bazı ülkelerin tanımayı "Gazze'ye saldırıların durdurulması" şartına bağlamasını eleştirerek, bunun yanlış bir yaklaşım olduğunu belirtti: "Filistinlilerin kendi devletlerine sahip olmaları gerekiyor; bunu savaşı durdurma şartına bağlamak doğru değil."
Zazim olarak İsrailliler tarafından toplanan 10 bin imzanın Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a iletildiğini belirten Ganea, İsrail hükümetinin Filistin Devleti'ni destekleyenleri "İsrail karşıtı veya antisemitik" olarak nitelemesini reddettiklerini söyledi. Ganea ayrıca İsrail'de ana akım medyanın Gazze'de yaşananları yeterince haberleştirmediğini ve bunun toplum algısını etkilediğini ekledi.
Ne yapılmalı?
Uzmanların ortak mesajı açık: Filistin'in tanınması önemli bir diplomatik adım olmakla birlikte, iki devletli çözümün gerçekçi şekilde hayata geçirilmesi için sahada somut devlet yapıları, uluslararası mekanizmalar ve pratik önlemler gerekiyor. Tanımanın ardından atılacak somut adımların, ilhak ve yerleşim faaliyetlerini engelleyecek etkinlikte olması gerektiği vurgulanıyor.
Sonuç olarak, İsrailli uzmanlar tanımanın diplomatik değeri üzerinde hemfikir, ancak bunun iki devletli çözümü sağlamlaştıracak pratik uygulamalarla desteklenmesi gerektiğini yineliyor.
