Iğdırlı göçerlerin mevsimsel dönüşü tamamlandı
Bahar ve yaz aylarında daha verimli otlaklar bulmak için Van, Kars, Ağrı ve Ardahan'ın yüksek rakımlı yaylalarına çıkan Iğdırlı göçerler, binlerce hayvanla gerçekleştirdikleri zorlu dönüş yolculuğunu tamamlayarak Iğdır'a ulaştı.
Yolculuk süreci ve konaklama
İlkbaharda sürüleriyle birlikte yola çıkan göçerler, zengin bitki örtüsü ve bol su kaynaklarıyla bilinen yaylalarda yazı geçirdikten sonra eylül ayının sonlarına1 ila 2 ay süren yolculuk boyunca dağlar, tepeler ve ovalar aşılıyor; konaklayarak ilerlenen rota sonunda köylere varılıyor.
Iğdır'a ulaşan göçerler, kiraladıkları arazilerde bir süre hayvanlarını otlatmaya devam edecek; hava koşulları olumsuzlaşınca sürüler ahırlara alınacak. Her yıl mart ayında başlayan yeni göç hareketi için hazırlıklar da sürüyor.
Neden yüksek yaylalara gidiliyor?
Göçerlerin yüksek yaylalara çıkmasında başlıca nedenler arasında sarılık ve şap gibi hastalık riskleri ile Iğdır'daki yetersiz otlaklar bulunuyor. Nakliye maliyetlerinin yüksek oluşu da hayvanların bölge içinde taşınmasını sınırlıyor.
Emrah Kıyga: Biz göçebe çobanız. Biz ilkbahar ayında Ağrı Dağı’na çıkıyoruz. Ağrı Dağı’nda barınıyoruz birkaç ay. Ondan sonra sarılık hastalığından dolayı hayvanlarımız telef oluyor. Çünkü Iğdır’da sıcaklık olduğu zaman sarılık hastalığı çıkıyor. Hayvanlar telef oluyor. Biz de onun için daha yüksek yaylalara çıkıyoruz. Mesela Ağrı, Van, Erzurum, Bingöl, Karlıova, Artvin, Ardahan, Kars taraflarına geçiyoruz. Kışa doğru da dönüş sağlıyoruz. Şap hastalığından dolayı çok hayvanlarımız telef oldu. Nakliyat pahalı olduğu için biz de yükleyemiyoruz.
Emrah Kıyga (devam): Biz böyle yaya geliyoruz. Biz yaya geldiğimiz zaman da bize çok sıkıntı çıkartıyorlar. Sonbaharda mesela şöyle bir şey var. Ekin yok, arazi yok. Biz yol geçip geliyoruz. Bize çok bahar ayında sıkıntı çıkartıyorlar. Hayvanlarımızı bizden alıyorlar. Ceza kesiyorlar. Biz çok sıkıntı çekiyoruz. Lakin çok şükür biz iyiyiz. Şu anda da memleketimizdeyiz. Mesela yazın Haziran, Ağustos, Temmuz yani üç ay hayvanların sağım sezonu var. Sağım sezonu bittiği zaman biz o zaman yol gidiyoruz. Yani sağım sezonu bitmeden biz yol gitmiyoruz. Sağım sezonundan sonra yol gidiyoruz. Şehir değiştiriyoruz. Erzurum, Ardahan, Kars, Artvin. Biz Buradan çıktığımız zaman bir ay yol gidiyoruz. Mesela yazın bir yayla kiralıyoruz. Hayvanların sağımı oluyor. Sağım sezonu için sağım sezonu bitmeden önce biz oraya gidiyoruz. Mesela Van’da yer kiralıyoruz. Bir ay yol gidiyoruz. Oraya geçtiğimiz zaman hayvanlarımızı sağıyoruz. Eylül ayının sonlarına doğru sağım sezonu bittiği zaman biz de oradan çıkıyoruz. Artık yol geliyoruz. Hayvanlar da artık içeri gelecek. Çünkü artık kış geliyor. Bizim Iğdır’da otlağımız yok. Zaten sebep budur. Yani biz bunun için Iğdır’dan çıkıyoruz. Çünkü Iğdır’da otlağımız yok. Onun için şimdi gidecek mesela bu 30 kişinin koyunudur. Gidecek mesela herkes kendi hayvanını ayıracak. Tabii herkesin kendine göre bir yeri var ama bir hafta 10 gün otlar otlamaz artık içeri girecek 3. aya kadar.
Göçerlerin anlattıkları, mevsimsel sürü hareketlerinin hem hayvan sağlığı hem de ekonomik maliyetler açısından önemli kararlar gerektirdiğini gösteriyor. Iğdır'da yeterli otlak bulunmaması, göç yolları ve kira maliyetleri göçerlerin günlük uygulamalarını belirleyen başlıca faktörler arasında yer alıyor.
IĞDIRLI GÖÇERLER, ZORLU YOLCULUĞUN ARDINDAN IĞDIR’A ULAŞTI
