Guterres: BM ilkeleri kuşatma altında, Gazze'deki dehşet üçüncü yıla yaklaşıyor
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, BM 80. Genel Kurul oturumunda yaptığı açılış konuşmasında örgütün kurulduğu amaç ile günümüzde karşılaştığı sınamalar arasındaki uçurumu gündeme taşıdı. Guterres, uluslararası düzenin temellerinin cezasızlık, eşitsizlik ve kayıtsızlık tarafından aşındırıldığını söyledi.
BM'nin kuruluş hedefi ve güncel zorluklar
Guterres, BM'nin 80 yıl önce "çatışma yerine barış" ilkesiyle kurulduğunu hatırlatarak, halihazırda bu misyonu sürdürme yeteneğinin ellerinden alındığını belirtti. Konuşmasında egemen devletlerin toprak bütünlüğüne yönelik ihlaller, açlığın silah olarak kullanılması ve gerçeklerin susturulması gibi uygulamalara dikkat çekti ve küresel tercihlerinin milyonlarca insan için ölüm-kalım meselesi olduğunu vurguladı.
Gazze, savaş suçları iddiaları ve uluslararası hukuk
Genel Sekreter, Gazze'deki durumu "dehşet" olarak nitelendirip bunun üçüncü korkunç yılına yaklaştığını söyledi. Guterres, hiçbir şeyin 7 Ekim'de yaşanan Hamas saldırılarını ve ardından Filistin halkının topluca cezalandırılmasını haklı çıkaramayacağını belirterek hemen kalıcı ateşkes ve Orta Doğu için iki devletli çözümden taviz verilmemesini talep etti.
Çok kutupluluk, çok taraflılık ve Güvenlik Konseyi'ne çağrı
Dünyanın giderek daha çok kutuplaştığına işaret eden Guterres, bunun olumlu olabileceğini ancak etkili çok taraflı kurumlar olmadan kaosa yol açabileceği uyarısını yaptı. BM Güvenlik Konseyi için ise daha temsili, daha şeffaf ve daha etkili olması gerektiğini belirterek, konseyin sorumluluklarını yerine getirmesi çağrısında bulundu.
Finansal kısıtlar ve insani yardım riski
BM'ye yapılan ödemelerdeki kesintilerin yardım bekleyenler için ölüm riski yarattığını söyleyen Guterres, barışı inşa etme çalışmalarına ayrılan her dolar karşısında dünyanın savaş ve silahlanmaya 750 dolar harcadığını vurguladı. Bu tablo karşısında BM'nin rollerinin ve meşruiyetinin daha da önemli hale geldiğini ifade etti.
İnsan hakları, adalet ve teknolojinin düzenlenmesi
Guterres, insan haklarının barışın bir süsü değil temeli olduğunu; adaletin, çatışmayı önlemede ve silahların susmasını sağlamada belirleyici rol oynayacağını kaydetti. Ayrıca yapay zeka ve teknolojik gelişmeler için evrensel güvenlik önlemleri, ortak standartlar, şeffaflık ve hesap verilebilirlik gerekliliğini vurguladı: teknoloji "efendimiz değil, hizmetkarımız" olmalı ve hiçbir makine "kimin yaşayıp kimin öleceğine" karar vermemelidir.
Guterres'in konuşması, BM'nin mevcut jeopolitik gerilimler, finansal zorluklar ve artan insani krizler karşısında rolünün yeniden teyit edilmesi ve çok taraflı sistemlerin güçlendirilmesi ihtiyacını öne çıkarıyor.
