Gaziantep’in yer altı su mimarisi fotoğraf meraklılarını cezbediyor
Gaziantep’in UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan kastelleri ve livas olarak adlandırılan içme suyu şebekeleri, mimari dokusu ve atmosferiyle hem turistlerin hem de fotoğraf tutkunlarının ilgisini çekiyor.
Tarihi ve mimari özellikler
2018 yılında UNESCO Geçici Liste’ye alınan bu yapılar, şehirdeki yer altı su tesislerinin özgün örnekleri olarak değerlendiriliyor. Anadolu’da yalnızca Gaziantep’te görülen kastel ve livas sistemi, geçmişin su dağıtım teknolojisini yansıtan işlevsel mekânlar sunuyor.
Kastellere genellikle cami altlarından geçen kanalların belli bir noktasından, yüzeyden 30-40 basamak inildikten sonra ulaşılıyor. İçlerinde tuvalet, yıkanma, dinlenme ve abdest alma alanları, çamaşır ve yün yıkama için ayrılmış havuzlar gibi birden çok kullanım alanı bulunuyor.
Koruma, restorasyon ve turizme kazandırma çalışmaları
Tarihi kaynaklara göre kentte 13. ila 16. yüzyıllar arasında inşa edilen 16 kastelden bazıları, 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş merkezli meydana gelen büyük depremlerde hasar gördü; restorasyon çalışmaları devam ediyor. Günümüzde kentte varlığını sürdüren kastellerden 6’sı korunurken, ziyaretçilere açık olan Kozluca Kasteli öne çıkıyor.
Şahinbey Belediyesi tarafından yürütülen restorasyon ve aydınlatma çalışmaları, kastellerin turizme kazandırılmasında belirleyici oldu. Restorasyon sonrası açılan mekanlar, hem yerel hem de ulusal düzeyde ziyaretçi çekiyor ve fotoğrafçıların çalışma alanı haline geliyor.
Ziyaretçi deneyimleri ve fotoğrafçıların gözlemleri
Restorasyon sonrası Kozluca Kasteli’nde çekim yapan fotoğrafçı Erhan Özkalalı şöyle diyor: "Şehrimizin güzel tarihi değerleri var. Bunları daha çok tanıtmamız lazım. Bu yüzden geldik. Biz de çekip sosyal medyada paylaşıyoruz ki daha çok kişiye ulaşabilelim. Gaziantep Kalesi ile çekimlere başladık. Bakırcılar Çarşısı’ndan buraya kadar geldik. Sonra Kozluca Kasteli’ni gördük. İnternette de görmüştük. İçerideki ambiyans, ışıklar olsun gerçekten çok güzeldi. Biz sadece burayı içilecek su deposu olarak kullanıldığını biliyorduk ama çok farklı kullanım alanları varmış. Bunları da öğrenmiş olduk. Daha çok kişiyle de paylaşmak istiyoruz. Gerçekten çok farklı renkler ve çok farklı kişiler var. Özellikle buradaki halk bize çok yardımcı oluyor. ‘Fotoğraf çekebilir miyiz?’ deyince hemen poz veriyorlar. Çok güler yüzlüler. Hepsine teşekkür ederiz."
Ziyaretçilerden Cebrail Yavuz ise kastellerin korunmasından duyduğu memnuniyeti şu sözlerle ifade ediyor: "Kozluca Kasteli hakikaten mekan olarak, yer olarak, tarihi bakımdan anlamlı ve güzel. Özellikle Şahinbey Belediyesi’ne de bu ve bunun gibi tarihi yapılara sahip çıktığından dolayı başkanımıza ve personellerine teşekkür ediyoruz. Hakikaten temiz, güzel, tarihi yansıtan güzel mekanlar olarak görüyoruz. Tarihi olguları burada ve diğer kastellerde de görüyoruz. İçine girdiğimiz zaman hakikaten tarihin vermiş olduğu güzellikleri hissediyoruz. Kasteller bizi geçmişe götüren nadir mekanlardan diyebiliriz."
Karaman’dan gelen ziyaretçilerden Rümeysa Aksoy ise, "Üniversite arkadaşlarımla beraber Gaziantep’e gezmeye geldik. Kasteli ziyaret etmek istedik. Çok güzel ışıklandırılması var ve günümüze kadar korunmuş olması çok harika olmuş. Tarihi eserlerin bu şekilde korunuyor olması gerçekten Gaziantep için çok güzel. Yozgat’ta bu kadar fazla tarihi yapı yok. Çok beğendim. Bir daha şansım olursa bir daha geleceğim" diyerek izlenimlerini paylaşıyor.
Sonuç: Tarihi altyapının turizme katkısı
Kasteller ve livaslar, hem mimari değerleri hem de sundukları atmosferle fotoğrafçılar için zengin bir görsel kaynak oluşturuyor. Restorasyon ve tanıtım çalışmalarının sürmesi, bu yapıların korunmasını sağlarken yerel turizme de katkı veriyor. Ziyaretçiler ve fotoğrafçılar, kastellerin günümüze ulaşmasında emeği geçen kurum ve kişilere teşekkür ediyor; bu mekanların daha geniş kitlelere ulaşması için paylaşımlar yapıyor.
Öne çıkan veriler: UNESCO Geçici Liste: 2018; Orijinal kastel sayısı: 16; Mevcut korunmuş kastel sayısı: 6; Deprem hasarı: 6 Şubat 2023.
GAZİANTEP’TEKİ TARİHİ KASTELLER FOTOĞRAF TUTKUNLARINI CEZBEDİYOR
