E3 ülkeleri, Guterres'e uyarıda bulundu: Ağustosa kadar müzakere yoksa BM yaptırımları geri gelebilir
İngiltere, Fransa ve Almanya (E3) ülkeleri, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres’e ilettikleri mektupta, nükleer müzakerelerin ağustos sonuna kadar yeniden başlamaması halinde İran’a yönelik BM yaptırımlarını yeniden uygulamaya hazır olduklarını bildirdi.
E3'ün açıklaması ve Barrot'un mesajı
Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, X platformundaki paylaşımında, "İran hiçbir koşulda nükleer silahlara erişim sağlamamalıdır. İran uluslararası yükümlülüklerini ihlal etmeye devam ederse, Fransa, Alman ve İngiliz ortaklarıyla 10 yıl önce kaldırılan silahlara, nükleer teçhizata ve bankacılık kısıtlamalarına yönelik küresel ambargoları ağustos sonuna kadar yeniden yürürlüğe koyacaktır." ifadelerini kullandı.
Barrot paylaşımında, E3 dışişleri bakanlarının Guterres’e gönderdiği mektupta müzakerelere fırsat vermek için yaptırımların "geçici ve şartlı olarak askıya alınmasını" önerdiklerini, ancak İran tarafından bu teklife yanıt alınamadığını belirttiğini aktardı.
Müzakere sürecinin kesilmesi ve hukuki tartışma
Haberde belirtildiği üzere, İran ile ABD arasındaki müzakere süreci devam ederken İsrail'in 13 Haziran'da İran'a yönelik saldırısı sonrası hem ABD hem de Avrupa ile yürütülen görüşmeler kesilmişti. E3'ün mektubunda, İran'ın 2025 yılının ağustos ayı sonuna kadar diplomatik çözüme yanaşmaması veya uzatma fırsatını değerlendirmemesi halinde E3'ün tetik (snapback) mekanizmasını devreye sokmaya hazır olduğunun açıklandığı ifade edildi.
Haberde ayrıca, İran'ın 2015'te imzalanan nükleer anlaşmada yer alan ve snapback olarak adlandırılan mekanizmanın Avrupa ülkeleri tarafından işletilmesinden endişe duyduğu, bu mekanizmanın süresinin 18 Ekim'de sona ereceği vurgulanıyor. İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ise Avrupalı tarafların "anlaşmanın temellerini ihlal ettikleri" ve bu nedenle mekanizmayı harekete geçirebilecek hukuki dayanağa sahip olmadıklarını belirtti.
Olası sonuçlar ve diplomatik pencere
E3'ün yaklaşımı, müzakerelere bir fırsat tanıma amacını taşıdığını öne sürerken, aynı zamanda diplomatik sürecin işlememesi halinde BM yaptırımlarının geri gelmesi riskini gündeme taşıyor. Snapback tetiklendiğinde 2015 anlaşmasıyla kaldırılan kısıtlamaların yeniden yürürlüğe konulması mümkün olabilir; bunun hukuki geçerliliği ve uluslararası yansımaları ise taraflar arasında çekişmeli kalmaya devam edecek.
Özetle, E3'ün Guterres'e ilettiği uyarı, ağustos sonuna kadar sürece dair net bir takvim sunuyor ve diplomatik alanda karar verici aktörler için kritik bir zaman penceresi oluşturuyor.
