Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel vatandaşlık maaşının detaylarını anlattı
Türkiye'de gündeme gelen vatandaşlık maaşı dar gelirli haneler için yeni bir gelir garantisi olarak tartışılıyor. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel, uygulamanın kapsamı, hedefleri ve pilot uygulama planları hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Vatandaşlık maaşı hangi kavramla örtüşüyor?
Yüksel, bu kavramın sosyal politika literatüründeki karşılığının evrensel temel gelir veya vatandaşlık geliri olduğunu vurguladı. Yüksel'in ifadesiyle: "Vatandaşlık geliri ya da evrensel temel gelir; hiçbir şart gözetmeksizin devletin vatandaşlara bireysel olarak vatandaş olma gerekçesiyle yaptığı düzenli ödemedir. Bu uygulama bazı ülkelerde denenmiştir ama tam anlamıyla ulusal düzeyde uygulanan hiçbir ülke bulunmamaktadır."
Uygulamanın çerçevesi ve hedefleri
Doç. Dr. Yüksel, uygulamanın AK Parti seçim beyannamesinde ve 2026yı da kapsayan Orta Vadeli Program'da yer aldığını, ayrıca Türkiye Yüzyılı için Doğru Adımlar 2023 Seçim Beyannamesi'nde de belirtildiğini söyledi. Beyannamede vatandaşlık maaşı, hem sosyal adalet hem de aile başlıkları altında yer alıyor.
Yüksel uygulamayı özetlerken "Bir hane için belirli bir gelir garantisi verilmesi olarak düşünebiliriz" dedi. Örnek olarak, "hane için belirlenen gelir garantisi 20 bin TL olsun. Hane geliri 20 bin TL altında olan haneler için aradaki fark devlet tarafından verilecektir" ifadelerini kullandı ve bu eşik değerin henüz kesinleşmediğini belirtti.
Uzman, önerilen uygulamanın gelir dağılımındaki eşitsizlikleri iyileştirme, yoksullukla mücadele ve sosyal yardım sistemini sadeleştirme hedefleri taşıdığını; miktarın ise asgari ücrete endekslenerek yıllık güncellenmesinin uygun olacağını önerdi.
Pilot uygulama ve işgücü piyasasına etkisi
Yüksel, bazı uzmanların uygulamanın işsizlik ve kayıt dışılığı artıracağı yönündeki kaygılarına değindi ve bunun önüne geçilmesi için işgücüne katılımı etkilemeyecek düzeyde bir rakam belirlenmesi gerektiğini vurguladı.
Vatandaşlık maaşı üzerinde Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın çalışma yürüttüğü belirtildi. Alınan duyumlara göre pilot uygulamalar planlanıyor; öncelikli pilot bölgelere ise deprem bölgesi ve yoksulluğun daha derin olduğu büyük şehirlerin dahil edilmesi düşünülüyor. Yüksel, resmi açıklamalar yapıldığında ayrıntıların netleşeceğini ifade etti.
SOSYAL POLİTİKA UZMANI DOÇ. DR. ABDULKADİR YÜKSEL
