Diş hekimi korkusunun kökeni: Uzman çocuklukta izinsiz müdahaleleri işaret etti
Toplumda yaygın görülen ve birçok yetişkinin tedavisini ertelemesine yol açan diş hekimi korkusu (dentofobi), çocukluk döneminde yapılan izinsiz tıbbi müdahalelerin etkisine bağlanıyor. Kocaeli Sağlık ve Teknoloji Üniversitesi Ağız ve Diş Sağlığı Uygulama ve Araştırma Merkezi’nde görev yapan Diş Hekimi Doç. Dr. Gülhan Ünal, dentofobinin artık önemli bir halk sağlığı sorunu haline geldiğine dikkat çekti.
Uzman değerlendirmesi
Ünal, "Diş hekimine gitmek istemeyen kişilerin sayısı arttı. Bu nedenle dentofobi önemli bir halk sorunu haline geldi" ifadelerini kullanarak, özellikle çocukluk döneminde "iyilik amacıyla" yapılan ancak izin alınmayan müdahalelerin ilerleyen yaşlarda travmatik etki oluşturduğunu belirtti.
Çocuklukta beden bütünlüğü ve rıza
Uzmanlar, tıbbi gereklilik gerekçesiyle dahi çocuğun rızası gözetilmeden zorla yapılan işlemlerin zihinde "beden bütünlüğüne saldırı" olarak kodlandığını, bu travmanın yıllar sonra diş hekimi koltuğunda yoğun kaygı ve panik şeklinde ortaya çıktığını vurguluyor. Ünal, "Ağız, mahrem bir alandır. Bu bölgeye kişinin onayı olmadan yapılan müdahaleler zihinde iz bırakır ve yetişkinlikte diş koltuğuna oturulduğunda aynı korku tetiklenir" dedi.
"Çocuk hastada izin en kritik aşamadır"
Gülhan Ünal, "Çocuk küçük olabilir ama bedeni ona aittir. Onayı olmadan yapılan her işlem uzun vadede ciddi dental anksiyete, panik ve dentofobi olarak geri döner. Özellikle çocuk hastalarda müsaade almak tedavinin en kritik basamağıdır. Diş hekimi koltuğuna oturan yetişkin, çoğu zaman çocukluk dönemindeki o izinsiz müdahale anına geri döner" şeklinde uyarıda bulundu.
Tedavi yaklaşımı: Güven ve bilgilendirme
Diş hekimi korkusu nedeniyle tedaviye gitmekte zorlanan yetişkinler için ilk adımın güven inşa etmek olduğunu belirten Ünal, "Sizin izniniz olmadan hiçbir işlem yapılmaz" diyerek yetişkin hastaların kontrol ve rıza haklarını hatırlattı. Ünal, tedavi sürecini hastaya ayrıntılı şekilde aktardıklarını şöyle özetledi:
"Uygulanacak tedavinin ne olduğu, kaç aşamada yapılacağı, ne kadar süreceği, ağrı olup olmayacağı ve anestezi gerekip gerekmediği hastaya baştan açıklanıyor. Hasta kendini hazır hissettiği anda başlarız. Her aşama önceden haber verilerek adım adım ilerlenir. Bu yöntem hafif ve orta düzey dentofobide oldukça etkilidir. Bu sadece diş tedavisi için değil; kulak, burun, boğaz ve tüm girişimsel işlemler için geçerlidir. Her hasta ’Şu an bana ne yapılıyor, tedavim nedir?’ sorusunu sorma hakkına sahiptir. Güven kurulmadan yapılan her işlem travmaya dönüşebilir."
Uzmanın değerlendirmesi, tedavilerin yalnızca teknik uygulamalar olmadığını; hasta onayı, şeffaf bilgilendirme ve güven ortamının sağlanmasının dentofobinin önlenmesi ve tedavisinde temel rol oynadığını gösteriyor.
TOPLUMDA YAYGIN OLARAK GÖRÜLEN VE BİRÇOK YETİŞKİNİN TEDAVİSİNİ ERTELEMESİNE NEDEN OLAN DİŞ HEKİMİ KORKUSUNUN (DENTOFOBİ) TEMELİNDE, ÇOCUKLUK ÇAĞINDA YAPILAN İZİNSİZ TIBBİ MÜDAHALELERİN YATTIĞI BELİRTİLİYOR
