Çevre Bakanlığı 'Tek Kullanımlık Deniz Çöpleriyle Mücadele Yol Haritası'nı açıkladı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, deniz çöpleri ve tek kullanımlık plastiklerle mücadeleye ilişkin hazırlanan yol haritasını kamuoyuna duyurdu. Bakanlığın çalışmasında literatür taramaları, düzenlenen çalıştaylar, kurumsal anketler ve TÜİK tarafından gerçekleştirilen kamuoyu anketi sonuçları esas alındı.
Yol haritasının kapsamı
Açıklamaya göre yol haritası 22 kamu kurum ve kuruluşunu kapsayacak ve 44 eylem içerecek. Amaç, tek kullanımlık plastiklerin üretiminden tüketimine kadar etkilerinin azaltılması, geri dönüştürülmüş plastik kullanımının yaygınlaştırılması ve mikroplastikler dahil olmak üzere deniz ekosistemine giren çöp miktarının azaltılması olarak özetlendi.
Kısa vadeli hedefler (2025-2027)
İlk etapta uygulanacak kısa vadeli eylem planı 2025-2027 yıllarını kapsıyor. Bu dönemde:
Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanacak, tek kullanımlık plastiklere yönelik mevzuat çalışmaları yürütülecek; listeye alınacak ürünlerin kısıtlanması ve yasaklanması ile gıda ambalajları ve içecek kapları için tüketimin azaltılmasına yönelik düzenlemeler yapılacak.
Ayrıca Ücrete Dayalı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları belirlenecek. Plastik sektöründe üretim aşamasında sorumluluklar tanımlanacak, geri dönüştürülmüş plastik ham maddeyle içecek kapları ve şişeler için özel tasarımlar oluşturulacak; otel, restoran ve kafe gibi hizmet sağlayan tesislerde sürdürülebilir, yeniden kullanılabilir ve doldurulabilir alternatiflerin yaygınlaştırılması teşvik edilecek.
Kamu bilinci oluşturmak amacıyla her yaş grubuna yönelik farkındalık kampanyaları ve iletişim faaliyetleri, kamu, özel sektör, endüstri ve STK iş birliğiyle yürütülecek.
Orta vadeli hedefler (2028-2032)
Orta vadeli eylem planı 2028-2032 dönemini kapsıyor. Bu aşamada Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği AB kriterlerine uyumlu olarak revize edilecek ve pet şişelerin ayrı toplanma oranının önce %77'ye sonra %90'a çıkarılması hedeflenecek.
İçecek kapları, tekli ürünler, ıslak mendiller ve tütün ürünleri için etiketleme zorunluluğu getirilecek; tek kullanımlık plastik etkileri ve yeniden kullanılabilir alternatifler konusunda bilinçlendirme faaliyetleri sürdürülecek.
Ayrıca mikroplastik kaynaklarının haritalanması, izlenmesi ve denizler için bir izleme programı geliştirilmesi; kara ve deniz kökenli mikroplastik salımlarının tespit edilmesi, düzenli izlenmesi ve sıcak noktaların bölgesel haritalandırılması planlanıyor. Kamu kurumları, akademi, özel sektör ve STK'larda mikroplastikler konusunda kurumsal ve teknik kapasitenin geliştirilmesi için çalışmalar yürütülecek.
Uzun vadeli hedefler (2033 ve sonrası)
Uzun vadeli plan 2033 ve sonrası dönemine odaklanıyor. Amaç, yeniden kullanım ve doldurma gibi döngüsel iş modellerinin yaygınlaştırılmasıdır. Biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik test kapasiteleri uluslararası standartlara uygun hale getirilecek; tek kullanımlık plastik alternatiflerinin yeniden kullanılabilir ve doldurulabilir olarak tasarımı için araştırma-geliştirme desteği sağlanacak.
12'inci Kalkınma Planı'nda yer alan Yeşil Kamu Alım Stratejileri kapsamında satın alımlara mikroplastiklerin kısıtlanmasına yönelik kriterler eklenecek. Mikroboncuk içeren dudak, tırnak ve makyaj ürünlerinin yasaklanması için yasal düzenleme çalışmaları planlandı. Ayrıca Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği izleme parametrelerine mikroplastiklerin eklenmesi ve evsel/ kentsel arıtma çamurlarında mikroplastiklerin izlenmesi için yasal düzenlemeler hazırlanacak.
Bakan Kurum'un açıklamaları
Bakan Murat Kurum, Next Sosyal hesabından yaptığı paylaşımda yol haritasının hazırlandığını belirterek şunları kaydetti: "Sıfır atık vizyonumuzla tarihi bir adımı daha atıyoruz. Tek kullanımlık plastiklerde kısıtlamaya gidiyor. Denizlere ve ekosisteme sahip çıkıyoruz. Sektörü döngüsel ekonomiye yönlendirip 'tek' değil sürdürülebilir üretim diyoruz." Kurum, yol haritasının depozito sistemi gibi uygulamalarla destekleneceğini de ifade etti.
