Yeni tür: Çameli pelemiri (Cephalaria cameliensis)
Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Rıfat Özdemir'in doğa yürüyüşünde fark ettiği pelemir bitkisinin yeni bir tür olduğu belirlendi. Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım ve ekibinin yürüttüğü değerlendirme sonucunda bitkiye bilimsel adı Cephalaria cameliensis, Türkçesiyle Çameli pelemiri verildi.
Keşif ve bilimsel değerlendirme
Keşif, yaklaşık iki yıldır süren Biyoçeşitlilik Envanteri çalışmaları sırasında gerçekleştirildi. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, bulguları açıklarken ilk tespitin saha gözlemleriyle yapıldığını, ardından Prof. Dr. Ramazan Süleyman Göktürk ile yürütülen morfolojik değerlendirmelerin bitkinin mevcut türlerle örtüşmediğini gösterdiğini belirtti. Türün taksonomik ayrımını destekleyen ISSR moleküler analizleri ise Doç. Dr. Ergun Kaya tarafından gerçekleştirildi.
Bilimsel çalışmanın tamamlanmasının ardından türün yeni olduğu kanıtlandı ve makale taksonomi alanının saygın dergilerinden Phytotaxa'da yayımlanarak uluslararası literatüre girdi.
Yayılış, ayırt edici özellikler ve koruma önerisi
Araştırma bulgularına göre Cephalaria cameliensis, sadece Denizli-Çameli ile Muğla-Fethiye arasındaki dar bir sahada, 1350-1850 metre arasındaki yükseltilerde yayılıyor. Türün genel görünümü, yaprak yapısı ve çiçek özellikleri; Cephalaria saldaensis, Cephalaria dirmilensis ve Cephalaria lycica gibi yakın türlerden belirgin şekilde ayrılıyor. Moleküler analizler de bu morfolojik ayrımları güçlü biçimde destekledi.
Arazi sınırlılığı ve bölgede gözlenen yoğun otlatma baskısı nedeniyle araştırmacılar, türün IUCN kriterlerine göre Tehlikede (EN) kategorisinde değerlendirilmesini öneriyor.
Cephalaria cinsinin Türkiye'deki önemi
Prof. Dr. Yıldırım, Cephalaria cinsinin dünya çapında yaklaşık 100 tür ile temsil edildiğini, Türkiye'nin ise bu cins için önemli bir çeşitlenme merkezi olduğunu belirtti. Yakın dönem çalışmalarda en az 47 türün varlığı doğrulanmıştı; yeni tanımlanan Cephalaria cameliensis ve Cephalaria dumanii ile birlikte Türkiye'deki Cephalaria tür sayısı 49'a, endemik tür sayısı ise 25'e yükselmiş durumda.
Yerel destek ve sonuçların önemi
Prof. Dr. Yıldırım çalışmada Çameli halkının ve yerel yöneticilerin desteğine vurgu yaparak, Çameli Belediyesi ve Belediye Başkanı Cengiz Arslan'a teşekkür etti. Bu keşfin, Anadolu biyotasının hâlen keşfedilmeyi bekleyen zenginliğine dair önemli bir gösterge olduğu vurgulandı.
EGE ÜNİVERSİTESİ BOTANİK BAHÇESİ VE HERBARYUM ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ MÜDÜRÜ PROF. DR. HASAN YILDIRIM VE EKİBİNİN DEĞERLENDİRMELERİ SONUCUNDA BİTKİYE, "CEPHALARİA CAMELİENSİS", TÜRKÇE OLARAK DA "ÇAMELİ PELEMİRİ" İSMİ VERİLDİ.
