TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunum
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bağlı kuruluşların 2026 yılı bütçelerine ilişkin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde kapsamlı bir sunum yaptı. Görüşmelerde Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu ve Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu bütçeleri ele alındı. Ayrıca TCMB, Yatırımcı Tazmin Merkezi ve Bankalararası Kart Merkezi Sayıştay Raporları da komisyonda değerlendirildi.
Küresel görünüm ve ekonomik beklentiler
Şimşek, küresel ekonominin belirsizliklere rağmen dirençli ve ılımlı seyrettğini belirterek, küresel büyümenin 2025 ve 2026'da uzun dönem ortalamasının altında kalmasına rağmen yüzde 3’ün üzerinde gerçekleşmesinin öngörüldüğünü söyledi. Nisan ayında açıklanan tarifelerin küresel ticareti beklenenden daha az etkileyeceği tahmin ediliyor; 2025'te küresel ticaret hacminin %3,6, 2026'da %2,3 artması bekleniyor. 2024'te %2,1 büyüyen ticaret ortaklarının 2025 ve 2026'da sırasıyla %2,2 ve %2,3 büyüyeceği tahmin edildi.
Dezenflasyon ve faiz politikaları
Bazı dönemsel gecikmelere rağmen dezenflasyon sürecinin devam ettiğini vurgulayan Şimşek, ABD ve Avrupa merkez bankalarının faiz indirim süreçlerinin sürdüğünü; FED'in 2026 sonuna kadar ilave 75 baz puan indirim yapmasının beklendiğini aktardı. Küresel emtia fiyatlarının ılımlı seyrinin ve gelişmekte olan ekonomilere portföy girişlerinin olumlu etkilerinin Türkiye için destekleyici olacağını söyledi.
Rezervler, KKM ve cari denge
Şimşek, uluslararası standartlara göre rezerv yeterliliğinin sağlandığını belirterek, 2023 Mayıs ayına göre brüt rezervlerin 87 milyar dolar, swap hariç net rezervlerin ise 112,6 milyar dolar arttığını ifade etti. Kur Korumalı Mevduat (KKM) çıkışının başarıyla yönetildiğini, 24 Ekim 2025 itibarıyla bakiye 171 milyar liraye gerilediğini ve yıl sonunda 5 milyar liranın altına inmesinin beklendiğini söyledi. TL varlıklara duyulan güvenle TL'nin toplam mevduat içindeki payının %59,8'e ulaştığına dikkat çekildi.
Cari dengede kayda değer iyileşme sağlandığını belirten Şimşek, yıllıklandırılmış cari açığın 2023 ortasında %5 iken 2024'te %0,8'e gerilediğini, 2025 ikinci çeyreği itibarıyla %1,3 olan oranın OVP döneminde ortalama %1,2 ile sürdürülebilir seviyelerde kalmasının öngörüldüğünü. Brüt dış finansman ihtiyacının 2023 Haziran'daki milli gelire oranla %23'ten, 2025 sonunda yaklaşık %17'ye gerileyeceği tahmini paylaşıldı.
Finansal istikrar ve risk primi
Program ile finansal istikrarın güçlenmesi sonucu ülke risk primi çok daha düşük seviyelere geriledi; program öncesi 700 baz puana kadar yükselen risk priminin 250 baz puanın altına indiğini belirten Şimşek, bunun kamu ve özel sektör dış borçlanma maliyetlerini azalttığını söyledi. Ayrıca program sayesinde ülke kredi notlarının S&P ve Fitch'te 2'şer kademe, Moody's'te 3 kademe yükseldiği ifade edildi.
Vergi ve harçlar: güncelleme yaklaşımı ve düzenlemeler
Vergi ve harçlardaki güncellemenin yeniden değerleme oranı yerine enflasyon hedeflerini dikkate alarak bütçe imkânları doğrultusunda daha düşük oranda yapılmasının gündemimizde olduğu ifadesi sunumun merkezi mesajlarından biriydi. Şimşek, dezenflasyon sürecinin devamı için sıkı para politikası, destekleyici maliye politikası ve arz yönlü tedbirlerin önemine vurgu yaptı.
Program döneminde hayata geçirilen ve vergi politikasına ilişkin düzenlemeler şöyle sıralandı: Kurumlar vergisi 5 puan artırılarak %25'e yükseltildi; Yap-İşlet-Devret ve Kamu-Özel İşbirliği projeleri ile banka ve finans kuruluşları için kurumlar vergisi 10 puan artırıldı. Banka ve finansal kuruluşların finansal faaliyet harçları %50 yükseltildi. İlk kez çok uluslu şirketlere %15, yurt içindeki şirketlere %10 asgari kurumlar vergisi getirildi. Şirketlerin taşınmaz satışlarında uygulanan %50 kazanç istisnası kaldırıldı, iştirak hissesi satış kazancı istisnası %50'ye düşürüldü. Kâr paylarındaki gelir vergisi stopajı %15'e yükseltildi.
Ayrıca yat, kotra, tekne ve gezinti gemileri için %8 ÖTV getirildi; silah ruhsat harçları yüzde 100 artırıldı; işlenmiş vadeli altın ithalatı KKDF'ye tabi tutuldu; 2025 Eylül itibarıyla vadeli mevduatların %95'ini oluşturan 6 aya kadar vadeli mevduat gelirleri ile yatırım fonlarında stopaj oranı %17,5'e yükseltildi.
Vergi harcamalarının milli gelire oranının 2025 için hesaplanan %5,1 seviyesinden 2026'da %4,7'ye, OVP dönemi sonunda ise %4,1'e indirilmesi hedefleniyor. Dolaysız vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payını 2026'da %38,3'e çıkarma hedefiyle dolaylı vergilerin payının %61,7'ye düşürülmesi planlanıyor.
Denetim, kayıt dışı mücadele ve beyan artışları
Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede saha denetimlerinin sürdüğünü ve denetim araçlarının güçlendirildiğini söyledi. 2024'te belge düzeni ve KDV kontrolü için 1.125.000 saha denetimi, 2025'in ilk 9 ayında 1.110.000 denetim gerçekleştirildi. Hasılat tespiti uygulaması 2024'te yasalaşıp 2025'te fiilen uygulanmaya başlandı; yılın ilk 9 ayında 253.000 denetim yapıldı. Sonuç olarak gelir vergisi beyanname sayısı 2024'te 5 milyon'a yükseldi; bu yıl 473.000 mükellef ilk kez beyanname verdi.
Tasarruf tedbirleri ve bütçe hedefleri
Bakanlık, tasarruf tedbirleri kapsamında 'Tasarruf Tedbirleri Bilgi Sistemi' ile 257 kamu idaresini izliyor ve 1.958 harcama biriminde denetim gerçekleştirdiğini bildirdi. Mali disiplinin tesis edildiğini vurgulayan Şimşek, deprem harcamalarına rağmen bütçe disiplininin güçlendirildiğini belirtti.
Bütçe açığına ilişkin beklentiler şöyle: 2023'te milli gelire oranla sınırlanan bütçe açığı %5,1 iken 2024'te %4,7'ye geriledi; 2025 yılı için beklenen oran %3,6. OVP'de 2025 için daha önce öngörülen %3,1'e yönelik yukarı yönlü revizyonun temel nedeninin bazı vergi gelirlerinin beklentilerin altında kalması olduğu kaydedildi.
Borç ve faiz göstergeleri
Faiz harcamalarının milli gelire oranının 2025'te %3,3 ve 2026'da %3,5 olarak beklenmesi, azalan deprem harcamaları ve iyileşen faiz dışı dengeyle bu oranın 2027'de %3,4'e ve 2028'de yeniden %3,3'e gerilemesinin öngörüldüğü ifade edildi. Avrupa Birliği tanımına göre 2024'te genel yönetim borç stokunun milli gelire oranı %23,6 iken 2025 ikinci çeyreğinde %24,1 olarak gerçekleşti. İç borç çevirme oranı 2024'te %133,1 olarak kaydedildi; bu yıl %132,5 seviyesinde tamamlanması öngörülüyor. OVP ile iç borç çevirme oranının 2026'da %106'ya ve dönem sonunda %100'ün altına düşürülmesi hedefleniyor.
Uluslararası finansman, Ar-Ge ve destekler
2025'te uluslararası sermaye piyasalarından sağlanan toplam finansmanın 13 milyar dolar olduğu, çok taraflı yatırım bankalarından proje ve program finansmanı kapsamında Ekim 2025 itibarıyla uzun vadeli ve uygun koşullu yaklaşık 13,6 milyar dolar tutarında finansman sağlandığı bildirildi. 2025 yılında Ar-Ge ve yatırımları desteklemek amacıyla 693,6 milyar lira, 2026'da ise 836 milyar lira vergi harcaması öngörüldü.
İstihdamı koruma amaçlı tedbirler kapsamında 'İstihdamı Koruma Destek Programı' ile tekstil, giyim, deri ve mobilya gibi sektörlerde istihdamı koruyan işletmelere çalışan başına aylık 2.500 lira prim desteği sağlandığı, program döneminde istihdamın 1,1 milyon kişi arttığı belirtildi.
Tarım ve esnaf destekleri
2026 yılı tarımsal destek programları, yatırım ödenekleri ve kredi destekleri için 626 milyar lira kaynak ayrıldığı; 2026'da tarım sektöründe vazgeçilecek vergi tutarının 262,3 milyar lira olduğu açıklandı. 2025'in ilk dokuz ayında 1,1 milyon çiftçiye 746 milyar lira kredi bakiyesi üzerinden 144 milyar lira Hazine faiz/kâr payı desteği sağlandığı, 780 bin esnaf ve sanatkâra 282 milyar lira kredi bakiyesi üzerinden 49 milyar lira Hazine faiz desteği verildiği aktarıldı.
Bakanlık bütçesi ve teklifler
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2024 kesin hesabı özetlerinde, 2024 yılı için ayrılan 4,67 trilyon lira bütçenin 4,55 trilyon lira'sının kullanıldığını, Gelir İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Türkiye İstatistik Kurumu bütçelerinin kullanım rakamlarını paylaştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2026 bütçe teklifinin toplamının 8,84 trilyon lira, faiz hariç 6,1 trilyon lira olduğu ve teklifin yaklaşık %1,3'üne tekabül eden 77,8 milyar lira'nın Bakanlık hizmetleri için ayrıldığı belirtildi. Gelir İdaresi Başkanlığı için öngörülen ödenek 70,6 milyar lira, Özelleştirme İdaresi için 474,7 milyon lira, Türkiye İstatistik Kurumu için 6,7 milyar lira olarak açıklandı.
Komisyon görüşmeleri, Bakan Şimşek'in sunumunun ardından diğer parti sözcülerinin konuşmalarıyla devam etti.
HAZİNE VE MALİYE BAKANI MEHMET ŞİMŞEK, "VERGİ VE HARÇLARDAKİ GÜNCELLEMENİN YENİDEN DEĞERLEME ORANI YERİNE ENFLASYON HEDEFLERİNİ DİKKATE ALARAK BÜTÇE İMKÂNLARI DOĞRULTUSUNDA DAHA DÜŞÜK ORANDA YAPILMASI DA GÜNDEMİMİZDEDİR" DEDİ.
