Bahçeli’nin rozeti ve yüzüğündeki Kufi Mâ’kılî hattı motifleri konuşuluyor
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin parti grup toplantısında taktığı rozet ve yüzüğün üzerindeki semboller gündem oldu. Rozet ve yüzüğe Kufi yazının Mâ’kılî hattı olarak adlandırılan bir stil kullanılarak işlenen “Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billahi’l-aliyyi’l-azim” ifadesi yer alıyordu. Bu kullanım, Bahçeli’nin konuşmasında Cumhur İttifakı ve 29 Ekim törenlerine katılmamasına yönelik eleştirilere yanıtına bağlandı.
Motiflerin Sivas’taki Çifte Minareli Medrese ile benzerliği
Sembol ve motiflerin, 1271 yılında İlhanlılar Veziri Şemseddin Cüveyni tarafından yaptırılan Çifte Minareli Medrese’nin minarelerindeki panoları akıllara getirdiği belirtiliyor. Medresenin minarelerinde bulunan çini ve tuğla düzenlemeleriyle Mâ’kılî yazı örnekleri, Bahçeli’nin taktığı parçalarla görsel ve stil açısından paralellik gösteriyor.
Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş’ın değerlendirmesi
Sanat Tarihçisi Yunus Budaktaş, rozet, yüzük ve medrese minarelerindeki motiflerin Mâ’kılî yazı tarzı olduğunu vurguladı: “Medresesinin minarelerinde kareye yakın birer pano yer alır. Mâ’kılî yazı tarzıyla işlenmiş bu panoda, firuze ve patlıcan moru sırlı çiniler ile tuğladan oluşan bir düzenleme görülür. Kuzeyde yer alan minarede geometrik esasa dayanan bu yazı tarzında, bütün harfler köşelidir. Bezemede, ‘Allah’ ismi dört farklı yönde yerleştirilerek verilmiştir.”
Budaktaş, 2007-2008 yıllarında yapılan onarımlara da dikkat çekerek, “2007-2008 yılında yapılan onarımlarda, eksik çiniler yenilenmiş, yazı panosu tamamlanmış ve sırı dökülen çiniler boyanmıştır. Ancak, mevcut panodaki yazılarda ve tamamlamalarda çeşitli hatalar dikkati çekmektedir” dedi.
Güney minareye ilişkin değerlendirmesinde Budaktaş, restorasyonun orijinali deformasyona uğrattığını belirterek şunları aktardı: “Güneydeki minareye çıkışı sağlayan açıklığın hemen üstünde benzer pano yer alır. 2007-2008 yıllarında yapılan onarımlarda, eksik çiniler yenilenmiş ve pano tamamlanmıştır. Ancak, orijinalinde mâ’kılî tarzda yazıların yer aldığı tespit edilen panoda, bugün yazı değil, geometrik gibi görünen düzensiz şekiller bulunmaktadır ve panonun, aslına uygun olmayan bir şekilde onarım geçirdiği anlaşılmaktadır.”
Budaktaş ayrıca, orijinal panoda Kur’an harfleriyle Mâ’kılî yazı tarzında yer alan isimlerin sırasıyla “Muhammed, Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali” olduğunu belirtti. Ebubekir ismiyle ilgili restorasyon öncesi fotoğraflarda görülen farklı uygulamaya işaret ederek, “İlk ‘be’ harfinin altında bir nokta olması beklenirken, restorasyon öncesi fotoğraflardan seçilebildiği kadarıyla, ‘elif’in ucunun sola doğru uzatıldığı dikkati çekmektedir. Bu durum benzer yazıların yer aldığı uygulamalardan farklıdır” değerlendirmesini yaptı.
Özetle, uzman değerlendirmelerine göre Bahçeli’nin taktığı rozet ve yüzükteki Kufi Mâ’kılî hattı motifleri, Sivas Çifte Minareli Medrese’deki özgün bezeme örnekleriyle görsel ve stil benzerlikleri taşıyor; ancak medresede yapılan restorasyonlar bazı panolarda orijinalliğin bozulduğuna işaret ediyor.
MHP GENEL BAŞKANI DEVLET BAHÇELİ’NİN GRUP KONUŞMASINDA TAKTIĞI ROZET VE YÜZÜĞÜN ÜZERİNDEKİ SEMBOLLER GÜNDEM OLMUŞTU, SANAT TARİHÇİSİ SİVAS’I AKILLARA GETİREN MOTİFLERİ YORUMLADI.
