AYM'de "Bireysel Başvurunun 13. Yıldönümü" sempozyumu düzenlendi
Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, Mahkeme salonunda düzenlenen sempozyumda bireysel başvuru kurumunun 13 yıllık etkilerini değerlendirdi ve önemli duyurular yaptı. Sempozyuma Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Ahmet Yener, yargı mensupları ve hukukçular katıldı.
Sempozyumun temel vurguları
Özkaya, bireysel başvurunun fiilen uygulanmaya başlamasının üzerinden 13 yıl geçtiğini hatırlatarak, bu mekanizmanın Türkiye hukuk düzeninde önemli bir dönüşüm sağladığını belirtti. Özkaya, bireysel başvuru yolunun kamu gücünün sebep olduğu hak ihlallerine karşı anayasal denetimi başlattığını ve vatandaşlara uluslararası yollara başvurmadan kendi ulusal yargı düzeni içinde hak arama imkanı verdiğini ifade etti.
İstatistikler ve elde edilen kazanımlar
Başkan Özkaya, AYM'ye 13 yılda yaklaşık 700 bin bireysel başvuru yapıldığını, bunun binlerce hak ihlalinin giderilmesine ve anayasal ilkelerin görünür ve işlevsel hale gelmesine katkı sağladığını söyledi. 2024 yılında yapılan 70 bin başvuruya karşılık Mahkeme yaklaşık 67 bin başvuruyu sonuçlandırmış ve aynı yıl 5 bin 551 ihlal kararı verilmiştir. 2025 yılı itibarıyla ise yaklaşık 50 bin başvuruya karşılık yaklaşık 40 bin başvuru sonuçlandırılmıştır.
Adalet, hukuk devleti ve toplumsal güven
Özkaya, adaletin devletin ve toplumun temel dayanağı olduğunu vurgulayarak, bireysel başvuru yolunun hukukun anayasallaşmasına, anayasal yorumda yeknesaklığın sağlanmasına ve hukuk güvenliğinin güçlenmesine katkı sunduğunu belirtti. Ayrıca bu yolun bireyleri haklarının muhatabı olmaktan çıkarıp anayasal düzenin korunmasında aktif özne haline getirdiğine dikkat çekti.
Elektronik başvuru ve teknolojik dönüşüm
Mahkemenin erişilebilirliği ve etkinliğini artırma çabaları çerçevesinde Özkaya, 1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla bireysel başvuruların elektronik ortamda, UYAP Avukat Portalı üzerinden yapılabileceğinin müjdesini paylaştı. Bu uygulamanın başvuru süreçlerini hızlandıracağı, şeffaflığı artıracağı ve mahkeme işlerinde yapay zeka uygulamalarına zemin hazırlayacağı ifade edildi.
İptal kararlarının geriye yürümezliği ve anayasal adalet
Özkaya, AYM'nin iptal kararlarının geriye yürümezliği kuralının bireyler üzerindeki etkilerini azaltmaya yönelik uygulamalar geliştirdiğini ve ihlal tespiti ile yeniden yargılama kararlarıyla ortaya çıkan mağduriyetleri gidermeye çalıştığını belirtti. Bu yaklaşımın hukuki güvenlik ile somut adalet ihtiyacı arasında bir denge kurma çabası olduğu vurgulandı.
Küresel gelişmeler ve insan haklarına ilişkin uyarılar
Başkan Özkaya, dünyada insan hakları ve hukukun üstünlüğüne yönelik tehditlerin arttığına dair değerlendirmelerde bulundu. Özellikle çatışma bölgelerinde yaşanan insani sorunların temel hak ve özgürlükler üzerinde ciddi riskler oluşturduğunu belirterek, uluslararası işbirliği ve adalet, ahlak ile barışa dönük ortak çabaların gerekliliğini dile getirdi.
Sonuç olarak, sempozyumda bireysel başvuru kurumunun 13 yıllık performansı, erişilebilirlik ve teknolojik dönüşüm hedefleri ile ulusal ve uluslararası bağlamda insan hakları konusundaki hassasiyetler kapsamlı biçimde ele alındı. AYM'nin yakın dönemde hayata geçireceği UYAP Avukat Portalı uygulaması, bireysel başvuruların erişimini ve etkinliğini artırmayı amaçlamaktadır.
AYM Yüce Divan Salonu'nda düzenlenen "Bireysel Başvurunun 13. Yıldönümü Kapsamında Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Kuralının Bireysel Başvuruya Etkisi" sempozyumu düzenlendi. Sempozyuma Anayasa Mahkemesi (AYM) Başkanı Kadir Özkaya, Yargıtay Başkanı Ömer Kerkez, Danıştay Başkanı Zeki Yiğit, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Muhsin Şentürk, Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Ahmet Yener, yargı mensupları ve hukukçular katıldı.
