Alexandria Troas kazılarında odeon ve çarşı yapısının ortaya çıkarılması hedefleniyor
Çanakkale'nin Ezine ilçesindeki Alexandria Troas Antik Kenti'nde yürütülen kazılarda, bu sezon 2-3 bin kişi kapasiteli olduğu öngörülen odeon ile kentin çarşı (stoa) ve kriptoportikus yapılarının açığa çıkarılması amaçlanıyor. Kent, Roma döneminde önemli bir liman ve ticaret merkezi haline gelmiş; nüfusunun 1–4. yüzyıllar arasında 100 binlere ulaştığı, 13'üncü yüzyılda terk edildiği belirtiliyor.
Odeon çalışmaları: hedef oturma sıralarına ulaşmak
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Prof. Dr. Erhan Öztepe, forum alanında 2011'den beri yürütülen çalışmalarda son beş yıldır odağın daha önce sınırlı araştırılmış iki bölgeye kaydığını aktarıyor. Bu alanlardan ilki olan odeonda bu yılın hedefi, sezon sonuna kadar oturma sıralarının olduğu bölüme ulaşmak ve üst oturma katmanlarını açığa çıkarmak.
Odeon önünde 2006'da bulunan bir yazıtın İmparator Hadrian dönemine ait ve Dionysos sanatçılarına hitaben yazılmış üç mektuptan oluştuğuna dikkat çeken Öztepe, bu bulgunun bölgede tiyatro-sanat etkinlikleri düzenleyen bir topluluğun varlığına işaret ettiğini belirtiyor. Ayrıca odeonun kuzey duvarının dışında, forum alanına geçiş sağlayan koridor yakınında, Midilli Adası kökenli ve başarı kazanmış bir müzisyene ait anıtın bulunduğu; heykelinin günümüze ulaşmadığı kaydedildi.
Çarşı, stoai, kriptoportikus ve agora ilişkileri
Kazıların diğer odağı ise çarşı yapısı ve onun stoasının içine yerleştirilmiş kriptoportikus ile önündeki aşağı agora bölümü. Öztepe, kriptoportikus bölümünde ciddi tonoz yığınları olduğunu, güçlü bir vinç desteği sağlanabilirse bu yapıların kaldırılarak batıya doğru çalışmaların ilerletileceğini söylüyor. Geçen yıl kesitte bulunan kapıların, arkada bir mekan sırasının varlığını gösterdiğini; yaklaşık 6 haftadır bu arkadaki mekanların yarı seviyesine kadar açılabildiğini aktardı.
Kriptoportikusun yüksekliğinin yaklaşık 7 metre olabileceği tahmin ediliyor; şu ana kadar 3,5 metrelik bir dolgu temizlendi. Öztepe, statik problemler yaşanmaması durumunda bazı dükkânların zemine kadar inilebileceğini belirtiyor. Bu buluntular, agora ile decumanus (doğu-batı doğrultulu ana cadde) arasındaki bağlantı ve kentsel işleyiş hakkında yeni veriler sağlayacak.
Sivil mimari ve henüz kazılmamış alanlar
Prof. Dr. Öztepe, kentteki sivil konut alanlarının henüz kazılmadığını; bunun bir nedeninin söz konusu arazilerin özel mülkiyete tabi olması, diğer nedenin ise şu anda önceliklerinin forum alanını bütüncül biçimde anlamak olduğunu belirtti. Sivil mimari kazılabilirse araştırılacak temel sorular arasında, bir Yunan evinin zaman içinde Roma villasına dönüşüp dönüşmediği, Helenistik ev tipolojilerinin kentte devam edip etmediği veya Romalıların yeni imar alanları açıp açmadığı yer alıyor.
Alexandria Troas'ın ekonomik ve stratejik önemi
Öztepe, Alexandria Troas'ın Karadeniz'den Akdeniz'e uzanan ticaret rotası üzerinde yer alan, meşhur granit sütunların ihraç edildiği bir limana sahip olduğuna dikkat çekerek kentin ekonomik açıdan önemli bir sahil kenti olduğunu vurguladı. Roma İmparatorluğu döneminde kente tanınan ayrıcalıklar ve emekli asker yerleşimleri kentin önemini artırmıştı.
Yürütülen kazıların odağı olan odeon ile çarşı-kriptoportikus sisteminin tamamen açığa çıkarılması, kentin kültürel etkinlikleri, ticari işleyişi ve kentsel dönüşümüne ilişkin sorulara yeni yanıtlar getirecek.
Çanakkale'nin Ezine ilçesine bağlı Dalyan köyü yakınında bulunan ve kapsadığı şehir alanıyla dönemin en büyük Anadolu kentlerinden biri olan Alexandria Troas Antik Kenti'nde yürütülen arkeolojik kazılarda bu yıl, 2-3 bin kişi kapasiteli olduğu öngörülen odeon (müzik gibi etkinlikler için yapılmış özel yapı) ile çarşı yapısının gün yüzüne çıkarılması hedefleniyor.
