ABD'de federal hükümet 23'üncü gününde: Durum ve belirsizlik
DİLARA ZENGİN - Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki bütçe uyuşmazlığı nedeniyle federal hükümet, finansman yetersizliği sonucu kapanmasının 23'üncü gününe girdi. Ülke, tarihindeki en uzun süren ikinci kapanmayı yaşıyor ve kapanmanın ne zaman sona ereceği halen belirsizliğini koruyor.
Mevcut siyasi çıkmaz
Kongre, yeni mali yıl başlamadan önce geçici bütçe tasarısını onaylayamadı. Senato'da yapılan oylamada, geçici tasarının geçirilmesi için gereken 60 oy sayısına ulaşılmadı. Demokrat Senatör Jeff Merkley'in 21 Ekim'de başlattığı ve 22 Ekim'e kadar süren konuşma, oylamanın gecikmesine neden oldu; Merkley kürsüyü işgal ederek hükümetin kapanmasını ve Donald Trump'ın politikalarını protesto etti ve 22 saatten fazla konuştu.
Tarafların talepleri
Demokratlar, sağlık sigortası sübvansiyonlarının süresinin uzatılmasını talep ederken, Cumhuriyetçiler değişiklik içermeyen "temiz" bir geçici bütçe tasarısında ısrarcı. Başkan Donald Trump, kapanmadan Demokratları sorumlu tutuyor ve Demokratlarla masaya oturmaya yanaşmıyor; Trump, Demokratlarla görüşmeyi, yalnızca geçici bütçenin onaylanması halinde değerlendireceğini belirtti.
Hizmetlerde ve kamu çalışanlarında etkiler
Kapanma nedeniyle birçok kamu çalışanı ücretsiz izne çıkarıldı. Öte yandan ABD ordusu, istihbarat kurumları, kamu hastaneleri, havaalanları ve hapishaneler gibi alanlarda "temel personel" görevine devam ediyor; ancak bu çalışanlar kapanma süresince maaşlarını genellikle Kongre yeni bir bütçe geçirene kadar alamıyor.
Gıda yardım programları, düşük gelirli aileler ve çocuklar için kritik hizmetlerde finansman kısıtlarıyla karşılaşıyor. Ulusal parklar ve bazı müzeler kısıtlı hizmet verirken, güvenlik ve bakım hizmetlerinde aksaklıklar gözleniyor. Hava trafiğinde ise kritik personel görevine devam etse de destek hizmetlerindeki eksiklikler uçuş gecikmelerine yol açıyor.
Ekonomik etkiler ve uyarılar
Ekonomistler kapanmanın uzaması halinde etkilerin derinleşeceği uyarısını yapıyor. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, kapanmanın ekonomiye günde 15 milyar dolara kadar maliyet oluşturabileceğine dikkat çekti. ABD Kongresi Bütçe Ofisi (CBO), 2018-2019 kapanmasının GSYH'yi toplam 11 milyar dolar azalttığını ve bunun 3 milyar dolarının kalıcı kayıp olduğunu tahmin etmişti.
CBO ayrıca uzun süreli kapanmaların işletmelerin federal izin ve sertifikalara erişimini engelleyerek özel sektör yatırımlarını ve istihdam kararlarını olumsuz etkilediğini belirtiyor. Kapanma sürecinde ekonomik veri takviminin aksaması, iş gücü piyasası ve enflasyon göstergelerinin açıklanmasını geciktiriyor; bu da piyasalardaki belirsizliği artırıp Fed'in politika kararlarını zorlaştırıyor.
Kapanmanın süresi ve tarihsel bağlam
Federal hükümet, 1 Ekim'de yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle kapandı. 2018-2019 dönemi sonrası ilk kapanma olarak kayda geçen bu durum, 1981'den bu yana görülen uzun süreli kapanmalar bağlamında ülke tarihinde dördüncü kapsamlı kapanma dalgasına işaret ediyor. Tarihteki en uzun kapanma 35 gün sürmüş; bu kapanma 22 Aralık 2018'de başlayıp 24 Ocak 2019'da sona ermişti.
Şu anki kapanmanın ne zaman sona ereceği, Cumhuriyetçiler ve Demokratlar arasındaki görüş ayrılıkları ve tarafların taviz vermemesi nedeniyle belirsizliğini sürdürüyor. Kapanmanın iş gücü piyasası, enflasyon ve temel hizmetlerin sürdürülebilirliği üzerindeki olası etkileri yakından izleniyor.
ABD'de Cumhuriyetçiler ve Demokratların bütçe üzerindeki anlaşmazlığı sürerken, finansman yetersizliği nedeniyle harcama yetkisini kaybeden federal hükümetin faaliyetlerine yeniden ne zaman başlayabileceği belirsizliğini koruyor. Ülkede yeni mali yıl başlamadan önce Kongre'nin geçici bütçe tasarısını onaylayamaması nedeniyle federal hükümetin kapanmasının 23'üncü gününe girilirken, ABD tarihinin en uzun süren ikinci kapanması yaşanıyor.
