Yılmaz: Türkiye yapay zekada etik, güvenlik ve hukuku çok katmanlı çerçeveyle güçlendiriyor
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi'nde düzenlenen "1. Hukuk ve Teknolojide Yeni Ufuklar Uluslararası Sempozyumu"nun açılışında, yapay zekâ uygulamalarının hukuki, etik ve yönetişim boyutlarına dair kapsamlı değerlendirmelerde bulundu. Sempozyumun teması "Sosyal Medyada Yapay Zeka Kullanımının Hukuki Yönü" olarak belirlendi.
Veri ekonomisi ve hukukun sınavı
Yılmaz, dijitalleşmenin hızlanmasıyla birlikte dünyanın veri temelli bir ekonomiye doğru dönüştüğünü belirterek, bu dönüşümün sadece teknolojik yenilenme olmadığını; hukuk, etik ve yönetişim alanlarında da derin sınamalar getirdiğini vurguladı. Yapay zekâ, büyük veri, blok zinciri ve otonom sistemlerin klasik hukuk normlarının öngörmediği durumlar yarattığını; sorumluluk, mülkiyet ve hak kavramlarının yeniden tartışıldığını ifade etti.
Konuşmasında; robotların hukuku, yapay zekânın karar alma sınırları, algoritmik tarafsızlık ve dijital etik gibi konuların modern hukuk sistemlerinin sınırlarını zorladığını aktardı.
Öne çıkan hukuki sorular ve dijital suçlarla mücadele
Yılmaz, otonom araç kazalarında sorumluluğun belirlenmesi, yapay zekâ tarafından üretilen sanat ve bilimsel içeriklerin fikri mülkiyeti ile sosyal medyada deepfake ve otomatik üretilmiş sahte haberlerin hukuki sorumluluklarının cevap beklediğini söyledi. Ayrıca dijitalleşmenin mahremiyet sınırlarını bulanıklaştırdığını belirterek, birçok ülkenin teknolojik gelişmeleri insan merkezli etik ilkeler doğrultusunda düzenlemeye çalıştığını kaydetti.
Yılmaz, geçmişte olduğu gibi bugün de usulsüzlük ve dolandırıcılığın var olduğunu; yöntemlerin değiştiğini, araçların değiştiğini, fakat dijital suç işleyenlerin hukuk karşısında hesap vermeye devam edeceğini vurguladı. Bu çerçevede Türkiye'nin teknolojiyi daha güvenceli hale getirme, sahtekar müdahaleleri engelleme ve sorumluları adalet önüne çıkarma yönündeki çabaları öne çıktı.
Çok katmanlı çerçeve: Ulusal eylem planı ve uluslararası uyum
Yılmaz, Türkiye'nin "çok katmanlı bir çerçeve" oluşturduğunu belirterek, hem ulusal hem uluslararası düzenlemeleri yakından takip ettiklerini; hukuki ve kurumsal altyapıyı güçlendirdiklerini söyledi. Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan Yapay Zeka Sözleşmesi sürecine etkin katılım ve Avrupa Birliği'nin Yapay Zeka Tüzüğü ile uyumlu mevzuat yapısı oluşturma çalışmalarının sürdüğünü aktardı.
Ayrıca Türkiye'nin Birleşmiş Milletler, OECD ve G20 gibi platformlarda politika ve standart belirlemede aktif rol aldığını; güvenilir yapay zekâ uygulamalarını destekleyecek etki değerlendirme modelleri ve belgelendirme sistemlerinin tasarlandığını söyledi. Bu kapsamda ISO uyumlu "Yapay Zeka Risk Yönetim Sistemi Belgelendirme Programı" ile sürdürülebilirlik ve güvenilirlik hedeflendiğini ifade etti.
Eylem planı ve öncelikler
Yılmaz, çalışmaların Yapay Zeka Kurulumuz aracılığıyla takip edildiğini belirtip, ulusal yapay zekâ stratejisi ve eylem planının bulunduğunu aktardı. Bu eylem planının bakanlıklar, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla güncellendiğini ve 71 eylem içerdiğini vurguladı.
Bahsedilen öncelikler arasında Türkçe büyük dil modelinin geliştirilmesi, uluslararası işbirliklerinin güçlendirilmesi, yapay zekâ ekosisteminin büyütülmesi, nitelikli insan kaynağının artırılması, yerli uygulamaların yaygınlaştırılması ve Türkiye'yi küresel oyuncu yapacak işlemci altyapısının kurulması yer alıyor.
Kamu veri yönetimi ve dijital altyapı
Kamuda veri yönetişimini etkinleştirmek ve veriden değer yaratmak amacıyla Kamu Veri Alanı Projesinin hayata geçirildiğini hatırlatan Yılmaz, dijital dönüşümün güvence katmanını siber güvenlik, elektronik imza ve dijital kimlik altyapılarıyla tamamladıklarını belirtti.
Üniversitelerin rolü: Geliştirme ve eleştiri
Yılmaz, teknolojinin toplum yararına dönüşmesi için üniversitelere çift yönlü bir sorumluluk düştüğünü; hem teknolojiyi geliştirmeleri hem de eleştirel değerlendirmelerle toplumsal etkilerini analiz etmeleri gerektiğini söyledi. Akademiden beklentinin sadece algoritma üretmek değil, değer temelli politika önerileri geliştiren bir rol üstlenmek olduğunu ifade etti.
Sempozyum katılımcıları ve teşekkür
Yılmaz, sempozyuma katkı sunan akademisyenler, uzmanlar ve öğrenciler ile ev sahipliği yapan Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi'ne, düzenlemeye katkı sağlayan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (AYBÜ) ve Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'na teşekkür etti. Sempozyuma Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Burhanettin Duran, AYBÜ Rektörü Prof. Dr. Ali Cengiz Köseoğlu ve AYBÜ Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Neslihan Karataş Durmuş da katıldı.
Değerlendirme: Yılmaz'ın konuşması, Türkiye'nin yapay zekâ politikasında hukuk, etik ve uluslararası uyum ekseninde dengeli bir yaklaşımı tercih ettiğini; düzenlemelerin hem esneklik hem de insan odaklılık taşıyacak biçimde kurgulanmaya çalışıldığını ortaya koyuyor. Stratejinin uygulamaya geçirilebilmesi, şeffaf değerlendirme mekanizmaları, belgelendirme süreçleri ve akademi-kamu-özel sektör işbirliğinin etkinliğiyle doğrudan ilişkilenecek.
