Yeni Kaledonya Geleneksel Senatosu Bougival Anlaşması'nı Reddetti
Yeni Kaledonya'nın geleneksel karar organı olan Geleneksel Senato, Temmuz ayında Paris ile Yeni Kaledonyalı temsilciler arasında imzalanan Bougival Anlaşması'nı reddetti. Senato, anlaşmanın ada halkının kimliğini ve haklarını tanımadığı gerekçesini öne sürdü ve anlaşmaya alternatif bir proje görüşmeleri çağrısında bulundu.
Geleneksel Senato'nun gerekçesi ve çağrısı
Senato kararında, Bougival Anlaşması'nın yerli halkın kimliksel ve siyasi taleplerine yeterli yanıt vermediği belirtildi. Yeni Kaledonyalı senatörler, anlaşmanın yerine konulacak alternatif bir statü projesinin müzakere edilmesini talep etti.
Bougival Anlaşması'nın içeriği
12 Temmuz'da Fransa'nın Bougival kentinde imzalanan, 13 sayfalık Bougival Anlaşması, Yeni Kaledonya için Fransa bünyesinde özel statülü bir devlet kurulmasını ve Yeni Kaledonya vatandaşlığının oluşturulmasını öngörüyordu. Anlaşma, adada doğanlar ile adada 15 yıl kesintisiz ikamet edenlere seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmasını içeriyordu.
Ayrıca, adadaki nikel kaynaklarının kullanımına ilişkin stratejik bir planın hayata geçirilmesi ve anlaşma konusunda yerlilerin görüşünü almak üzere referandum yapılması konusunda mutabakat sağlandığı belirtilmişti.
Müzakereler ve Kanak lider Christian Tein
Müzakereler, 2 Temmuz'da Elysee Sarayı'nda başlayan görüşmelerle başlayıp Bougival'da devam etti. Kanak lider Christian Tein, müzakere davetli listesinde yer almaması nedeniyle görüşmelere alınmadığını açıkladı. Tein, 2024'te başlayan bağımsızlık protestolarında rolü olduğu iddiasıyla Paris'te tutuklanmış ve aylar süren tutukluluk sonrası Haziran 2025'te adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.
2024 protestoları ve arka plan
Fransız ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki Yeni Kaledonya'da, bağımsızlık yanlıları, Paris yönetiminin 1998'de yerel halkla imzaladığı Noumea Antlaşması'a aykırı olduğu gerekçesiyle bir anayasal reform girişimine karşı 13 Mayıs 2024'te büyük protestolar başlatmıştı. Güvenlik güçlerinin müdahalesinde 13 kişi hayatını kaybetti.
Protestoların ardından Paris yönetimi ile bağımsızlık yanlıları arasında yeniden görüşme süreci başlatılmış ve bu süreç, Bougival Anlaşması'na giden yolu açmıştı. Geleneksel Senato'nun reddi, sürecin yeni bir müzakere evresine girmesine işaret ediyor.
