WWF-Türkiye: Ekolojik koridorlarla yaban hayvanlarının şehre inişi azaltılabilir
İriz Özbakır - WWF-Türkiye Biyoçeşitlilik Kıdemli Uzmanı ve Veteriner Hekim Ahmet Emre Kütükçü, yaban hayvanlarının şehirlerde daha sık görülmeye başlandığını belirterek nüfus yayılımı, iklim değişikliği ve habitat tahribatının bu durumu tetiklediğini söyledi.
Habitat tahribatı ve kentleşmenin etkileri
Kütükçü, "Buralarda yerleşim alanları açıyoruz, yeni yollar oluşturuyoruz, madencilik gibi faaliyetlerle tahrip ediyoruz. Bunun sonucunda yaban hayvanlarının beslenme, barınma, üreme gibi faaliyetlerini sekteye uğratıyoruz. Yiyecek bulmakta, su kaynaklarına ulaşmakta zorlanıyorlar ve dolayısıyla da bu alanlardan daha geniş alanlara çıkmak zorunda kalıyorlar. Doğal yaşam alanlarının etrafı da yerleşim yerleriyle, şehirlerle sınırlandırıldığı için ister istemez şehirlere giriyorlar." şeklinde konuştu.
Şehirlerde doğal olarak yaşayan örnek türler bulunduğunu vurgulayan Kütükçü, "Bir gökdoğan, şehirlerde yüksek gökdelenlerin üzerine yuva yapıp kolay bir av olan güvercinle beslenirken doğal yaşam alanlarında yüksek kayalıklara yuva yapıp diğer yaban kuşlarıyla besleniyor. Yani bu biraz fırsatla alakalı." ifadelerini kullandı.
Atık yönetimi ve insan-hayvan etkileşimleri
Kütükçü, insanların şehirde gördükleri yaban hayvanlarını beslemesinin çatışma riskini artırdığına ve bazı hastalıkların insanlara bulaşmasına neden olabileceğine dikkat çekti. Ayrıca şehirlerdeki açık çöplüklerin ve korunaklı olmayan atık yönetiminin hayvanları çektiğini vurguladı.
Konuyla ilgili olarak Kütükçü, "Türkiye'de açık çöplük olan alanlara yakın bir ayı popülasyonu varsa çoğu geceleri yavrularıyla beraber o çöplüğü ziyaret ediyor. Artık insan korkusunu yitiriyorlar, doğadaki beslenme alışkanlıklarını kaybediyorlar. İnsan atıklarının çoğu onların sindirim sistemleri için uygun değil. Poşet gibi plastik atıkları da tüketebiliyorlar, bu da sonrasında birçok komplikasyonuna ve sağlık sorununa neden olabiliyor." değerlendirmesinde bulundu.
Yaban domuzlarının kentlerdeki davranışı
Kütükçü, yaz aylarında özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerindeki şehirlere inen yaban domuzlarının yalnızca su ve besin arayışında olmadığını belirterek, "Yaban domuzları şehrin içinde beslenirken bir yırtıcı baskısı yaşamıyor, parkları, bahçeleri, güvenle barınabileceği, uyuyabileceği, yavrularını besleyebileceği alanlar olarak görmeye başlıyor. Bu anlamda da buralar çekici geliyor." dedi.
Ekolojik koridor önerisi ve biyolojik çeşitlilik
Kütükçü, habitatların parçalanmasının asıl sorunu oluşturduğunu vurgulayarak çözümün ekolojik koridorlar olduğunu söyledi: "Yaban hayvanlarının habitatlarını tahrip edip, bölüp parçalıyoruz. Eğer bu yaşam alanları arasında ekolojik koridorlar oluşturursak hayvanlara bu koridorlardan farklı yaşam alanlarına ulaşma imkanı sağlamış oluruz. Tabii ki bu koridorların da bilimsel temele ve verilere dayanarak yapılması gerekiyor. Hayvanların doğal yaşam alanlarındaki besin imkanlarını artıracak müdahalelerle biyolojik çeşitliliğin artırılması da etkili olur."
Riskler ve uyarılar
Kentleşme ile tarım ve doğal yaşam alanı tahribatının devam etmesi durumunda şehirlere inen yaban hayvanlarının taşıdığı virüslerin maddi kayıp ve sağlık riski oluşturabileceğini belirten Kütükçü, hem çevresel hem de halk sağlığı açısından önleyici planlamanın önemine işaret etti.
