Ürtiker ve anjiyoödem: Besin tüketiminden sonraki ilk 90 dakikaya dikkat
Medicana Bursa Hastanesi Dermatoloji Bölümü Uzm. Dr. Gülbiye Güler, halk arasında kurdeşen olarak bilinen ürtikerin özellikle bahar aylarında arttığını, çeşitli uyaranlara bağlı olarak hem geçici hem de kronik biçimde seyredebileceğini belirtti.
Mevsimsel tetik ve anjiyoödem belirtileri
Dr. Güler, solunum yoluyla alınan polenlerin bahar döneminde ürtikere yol açtığını, ürtikerin daha derin dokuları tuttuğu durumlarda bunun anjiyoödem olarak adlandırıldığını söyledi. Anjiyoödemde dudak, göz kapağı, el ve ayak tabanlarında şişme gözlenir. Deri dışı tutuluma bağlı olarak sindirim sistemi ve solunum belirtileri gelişebilir; karın ağrısı ve midede dolgunluk hissi, solunum yollarında seste çatallanma, yutkunurken takılma hissi, nefes darlığı ve panik hali görülebilir. Dr. Güler, anjiyoödemin hayati tehlike oluşturabileceği için acil müdahale gerektiğini, çok nadiren anafilaksi ve hipotansiyon gelişebileceğini vurguladı.
Tetikleyici ilaçlar ve yaş grupları
Bazı antibiyotikler, ağrı kesiciler, antiinflamatuvarlar, kas gevşeticiler ile radyo kontrast maddelerin en sık ürtiker yapan nedenler arasında yer aldığını aktaran Uzm. Dr. Güler, özellikle ileri yaşta olan kişilerin ilaç kaynaklı reaksiyonlar açısından sorgulanması gerektiğini belirtti. Ayrıca çocuk ve genç yaş grubunda da ürtikerin sık görüldüğünü ifade etti.
Gıda kaynaklı reaksiyonlar ve zamanlama
Dr. Güler, gıda kaynaklı ürtikerlerin besin alındıktan sonraki ilk 90 dakika içinde genellikle ortaya çıktığını söyledi. En sık karşılaşılan gıdalar arasında paketli gıdalar, süt ve süt ürünleri, balık ve deniz ürünleri, yumurta, fındık, fıstık, çilek, muz, kivi, domates, çikolata ve baharatlar bulunuyor.
Tedavi yaklaşımları ve öneriler
Akut ürtiker tedavisinde temel ilacın antihistaminikler olduğunu belirten Dr. Güler, eğer atak sebebi belirlenebilirse tetikleyici faktörün uzaklaştırılması gerektiğini söyledi. Antihistaminik tedaviye yanıt vermeyen olgularda sistemik kortikosteroidler genellikle etkili olabilmektedir. Bazı durumlarda histamin-2 blokerleri, nadiren fototerapi ve kalsiyum kanal blokerleri kullanılabilir. Kronik veya dirençli olgularda plazmaferez, İVİG ve kronik immünosupresif tedavi düşünülebilir.
Eğer anjiyoödem tablosu varsa ve larinks tutulumu belirginse, antihistaminik ve sistemik kortikosteroid tedavisine yanıt alınamıyorsa anafilaktik şok riski nedeniyle sistemik adrenalin kullanılması gerekebilir.
Fiziksel ürtikerlerin tedavisinde sürtünme, sıcak, soğuk, su ve güneş gibi tetikleyicilerin uzaklaştırılması ile kontrol sağlanabileceğini belirten Dr. Güler, gıda ve katkı maddelerinin rolünden şüphelenildiğinde diyet günlüğü tutulmasını ve şüpheli besinlerin uzaklaştırıldığı bir diyet uygulanmasının faydalı olabileceğini söyledi. Uyku bozukluğuyla seyreden vakalarda antidepresanlar da kullanılabilir.
Yerel önlemler olarak ılık veya soğuk banyolar, duşlar ve soğuk yaş pansuman önerilir; mentol içeren ferahlatıcı, kaşıntı dindirici losyonlar rahatlama sağlayabilir.
Özetle, bahar aylarında artış gösterebilen ürtikerde tetikleyicilerin bilinmesi, özellikle gıda alımını takiben ilk 90 dakikaya dikkat edilmesi ve anjiyoödem belirtilerinde acil müdahale gerekliliği klinik yönetim açısından önem taşımaktadır.
HALK ARASINDA KURDEŞEN OLARAK BİLİNEN ÜRTİKER, EN ÇOK BAHAR AYLARINDA GÖRÜLDÜĞÜNÜ BELİRTEN DERMATOLOJİ BÖLÜMÜ UZM. DR. GÜLBİYE GÜLER, ÇEŞİTLİ UYARANLARA BAĞLI OLARAK GELİŞEN BİR RAHATSIZLIK OLAN ÜRTİKER KISA SÜRDÜĞÜ GİBİ UZUN BİR SÜRE DE DEVAM EDİLEBİLECEĞİNİ SÖYLEDİ.
